Στα ανθρώπινα, πέρα από την ευγένεια του και τις κοινές αγάπες που μοιραζόμαστε, παραδέχομαι τη φλόγα του και τη δράση του να βγει η ποντιακή λύρα και το τραγούδι με το οποίο στον τόπο μας είναι άρρηκτα δεμένη έξω από στεγανά που άδικα εγκλωβίζουν την ομορφιά και τις δυνατότητές τους.
Για ποιο λόγο θέλησες να αποδώσεις κλασικά διεθνή κομμάτια με την ποντιακή λύρα;
Η ποντιακή λύρα είναι ένα παραδοσιακό μουσικό όργανο, που εκφράζει με τη μουσική της την ιστορική πορεία και τον πολιτισμό των Ελλήνων του Πόντου. Με τη διδακτορική μου διατριβή στο πανεπιστήμιο του Λονδίνου, την πρώτη παγκοσμίως στην αγγλική γλώσσα που αναφέρεται στην προέλευση, στις παραδοσιακές και στις σύγχρονες τεχνικές παιξίματος, κατάφερα να αποδείξω ότι πρόκειται για ένα σπουδαίο μουσικό όργανο με απεριόριστες μουσικές δυνατότητες.
Μπορεί να αποδώσει όλα τα είδη μουσικής και ένα παγκόσμιο μουσικό ρεπερτόριο. Η επιθυμία, θέληση και προσπάθειά μου να παίξω και να ηχογραφήσω στα Abbey Road Studios του Λονδίνου το Bohemian Rhapsody των Queen με την ποντιακή λύρα, μια εξαιρετικά δύσκολη σύνθεση, θεωρώ πως είναι ένα από τα σημαντικότερα κατορθώματα ανάδειξης των μουσικών δυνατοτήτων της ποντιακής λύρας.
Τι έχουν να κερδίσουν αυτά τα τραγούδια και τι το όργανο από αυτό το εγχείρημα;
Μέλημά μου, είναι να προσπαθώ να αποδεικνύω ότι η παράδοση του τόπου μας δεν είναι στείρα. Η παράδοση είναι ένα ζωντανό στοιχείο που εξελίσσεται μέσα στο χρόνο. Χαίρομαι τόσο πολύ όταν ακούω τους Κινέζους μουσικούς που παίζουν μια αντίστοιχη δική τους λύρα με δύο χορδές, το Erhu, να αποδίδουν με το ίδιο όργανο, εξίσου σπουδαία, όχι μόνο την παραδοσιακή εθνική τους μουσική, αλλά και pop, rock, jazz και σύγχρονη μουσική. Αυτό είναι το κέρδος που θα αποκομίσει η ποντιακή λύρα από αυτό το εγχείρημα. Τι θα κερδίσουν τα τραγούδια αυτά, όπως το Bohemian Rhapsody από τις εκτελέσεις με ποντιακή λύρα θα το δείξει η αποδοχή του κόσμου και η ιστορία.
Η ποντιακή λύρα τι ρόλο έχει στην σύγχρονη παγκόσμια έθνικ σκηνή;
Με την ποντιακή λύρα ως σολίστ έχω συμμετάσχει σε πολλά φεστιβάλ εθνικής μουσικής ανά τον κόσμο (WOMAD, WOMEX, ROSKILDE, LONDON JAZZ FESTIVAL etc.). Οι συμμετοχές μου αυτές αποδεικνύουν ότι η ποντιακή λύρα κατέχει την ίδια θέση με πολλά άλλα παραδοσιακά όργανα, όπως για παράδειγμα το ινδικό sitar του Ravi Shankar, η ινδική τάμπλα του Zakir Hussein, η αρμένικη duduk του Djivan Gasparyan και πολλών άλλων.
Μπορεί η ποντιακή λύρα να «παίξει τα πάντα»;
Εκτός από την καθημερινή και βιωματική μου σχέση με την ποντιακή παραδοσιακή μουσική, με την ποντιακή λύρα έχω παίξει σε σημαντικούς χώρους πολιτισμού στο εξωτερικό και στην Ελλάδα, συνθέσεις κλασσικών και σύγχρονων συνθετών της δυτικοευρωπαϊκής μουσικής, μουσικές των εθνών, jazz, pop και πολλά άλλα. Ερμήνευσα το μουσικό Ολυμπιακό θέμα της τηλεόρασης του BBC με την Συμφωνική Ορχήστρα της Πράγας, εμφανίστηκα στο Ηρώδειο για την έναρξη του Φεστιβάλ Αθηνών ερμηνεύοντας συνθέσεις του Μίμη Πλέσσα με την ποντιακή λύρα.
Συμμετείχα ως σολίστας με τον Cat Stevens στο Porchester Hall του Λονδίνου και στο Royal Albert Hall του Λονδίνου με το μουσικό σχήμα «Music Beyond Borders». Συνεργάστηκα ως σολίστας με τη Συμφωνική Ορχήστρα Νέων της Ουκρανίας στην όπερα της Γενεύης με τη σπουδαία Ελβετή μουσικό Yasmine Tamara όπου ερμηνεύσαμε διάσημες μελωδίες του Hollywood. Πρόσφατα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών παίζοντας ως σολίστ σε έργο του Ηλία Παπαδόπουλου για ποντιακή λύρα και συμφωνική ορχήστρα. Η ποντιακή λύρα μπορεί να παίξει τα πάντα.
Από τα όποια παντρέματά της με άλλα λαϊκά όργανα στο ελληνικό τραγούδι ποιες στιγμές ξεχωρίζεις;
Οι συνθέσεις των λαϊκών μας τραγουδιών συνδέονται άμεσα με την παραδοσιακή μας μουσική και με τους βυζαντινούς ήχους. Άρα υπάρχει άμεση σύνδεση. Η δισκογραφική δουλειά με τον κ. Χρήστο Νικολόπουλο ήταν ένα όνειρο ζωής για εμένα. Ήθελα να παίξω με την ποντιακή λύρα και να τραγουδήσω τα τραγούδια της ζωής μου, τα τραγούδια που άκουγα από μικρός, που τα τραγουδούσα από μικρός.
Στη μουσική αυτή συνεργασία, εκτός από τις τεχνικές παιξίματος της λύρας που χρησιμοποιούν τη διπλοχορδία, τις τρίλιες των δακτύλων, τους ισοκράτες και τα διαστήματα παράλληλων καθαρών τετάρτων, χαρακτηριστικά δηλαδή της ποντιακής τεχνικής παιξίματος του οργάνου, η ποντιακή λύρα παίρνει ακόμη και τη μορφή ενός τρίχορδου βιολιού, όταν αποδίδει αυτά τα λαϊκά τραγούδια.
Από ποιους μουσικούς, λυράρηδες και μη, έχεις επηρεαστεί;
Την ποντιακή λύρα την αγάπησα από τον παππού μου, τον μπαμπά μου και τον θείο μου Παναγιώτη Τσαχουρίδη. Και οι τρεις τους είναι και θα είναι οι δάσκαλοί μου. Αγάπησα την ποντιακή λύρα όμως και από έναν ακόμη σπουδαίο λυράρη. Τον Γώγο Πετρίδη. Ήταν ο «Πατριάρχης» της ποντιακής λύρας. Οι αναγνώστες που θα διαβάσουν αυτή τη συνέντευξη και έχουν ακούσει για τον Γώγο Πετρίδη, θα καταλάβουν γιατί θαυμάζω το παίξιμο της λύρας του.
Αφού ο ίδιος ολοκλήρωσε την παραδοσιακή τεχνική παιξίματος ένα μεγάλου μέρους του ρεπερτορίου της ποντιακής μουσικής, ήταν ο πρώτος που επιχείρησε να παίξει μη ποντιακή μουσική με τη λύρα του σε επίπεδο θαυμαστό. Καταλαβαίνετε λοιπόν γιατί αποτέλεσε και αποτελεί ακόμη για εμένα ένα ξεχωριστό κεφάλαιο. Επηρεάστηκα όμως και από τους σπουδαίους μας σολίστες παραδοσιακών οργάνων, όπως ο Γιώργος Κόρος, ο Λευτέρης Ζέρβας, ο Στάθης Κουκουλάρης, ο Μανώλης Χιώτης και ο Γιάννης Παλαιολόγου, ο Βασίλης Σαλέας, ο Τάκης Σούκας, ο Γιάννης Βασιλόπουλος και πολλούς άλλους.
Στην πατρίδα μας ο σολίστας έχει ανάλογη αντιμετώπιση συγκριτικά με όσα συμβαίνουν στο εξωτερικό;
Δυστυχώς στην Ελλάδα οι σολίστες παραδοσιακών οργάνων δεν έχουν την ίδια αντιμετώπιση που έχουν στο εξωτερικό και ειδικότερα σε χώρες με παράδοση στην έθνικ μουσική. Για παράδειγμα όταν βρέθηκα στο Talar Vahdat Hall της Τεχεράνης ως σολίστας μαζί με έναν σπουδαίο σολίστα κλασικής περσικής λύρας (kamancheh), τον Ardeshir Kamkar, στο τέλος της συναυλίας, θεατές μεγάλης ηλικίας έφτασαν σε τέτοιο βαθμό θαυμασμού, ώστε μου φιλούσαν τα χέρια. Ντρεπόμουν αλλά μου εξήγησαν ότι εκπροσωπούσα το θείο άκουσμα, όπως πίστευαν για τους ραψωδούς στην Ελλάδα της Ομηρικής εποχής δηλαδή.
Έτσι αντιλαμβάνονται τους σολίστες παραδοσιακής μουσικής σε αυτές τις χώρες. Αντίστοιχη περίπτωση υπήρξε και στην πόλη Σουλεϊμανία στο Ιράκ που επίσης έπαιξα ως σολίστ με σπουδαίους μουσικούς από το ιρακινό Κουρδιστάν, Ιράν, Αφγανιστάν και Ινδία.
Ποιο είναι το παρών και το μέλλον του οργάνου;
Η παραδοσιακή μουσική θα είναι πάντα επίκαιρη. Η επιστροφή και η αναφορά στις ρίζες μας είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την κουλτούρα και τον πολιτισμό μας. Τα παραδοσιακά μουσικά όργανα δεν είναι μόδα παροδική. Είναι η ταυτότητά μας. Η παραδοσιακή μουσική κατά τον καθηγητή μου Professor John Baily αποτελεί ένα σημαντικό στοιχείο ταυτότητας ενός έθνους, ενός πολιτισμού. Σεβόμαστε αυτό που μας παραδόθηκε από τις προηγούμενες γενιές. Το μελετούμε και το διατηρούμε όχι μόνο στη μνήμη μας αλλά και στην πράξη. Όσο μπορούμε.
Τα υπέροχα μουσεία μας, διατηρούν στη μνήμη μας με τα σπάνια εκθέματά τους τις παραδοσιακές φορεσιές του τόπου μας, τα παλαιά μουσικά παραδοσιακά όργανα, όπως επίσης και συλλογές (ιδιωτών και μη) από επίσης σπάνιες ηχογραφήσεις αυτών των μουσικών οργάνων. Θα πρέπει όμως να επενδύσουμε και στη «ζωντανή» παράδοση του τόπου μας. Στην εξέλιξή της. Αυτό το μοντέλο ίσως κερδίσει ακόμη περισσότερο τις νέες γενιές μουσικών που θα θέλουν να ασχοληθούν με τα παραδοσιακά μουσικά μας όργανα και τελικά θα καταφέρουν να γεμίσουν τα Ωδεία μας μαθητές που θα τα διδάσκονται.
Η επιθυμία και δράση του Καζαντζίδη να τραγουδήσει Ποντιακό ρεπερτόριο έδωσε ώθηση στο είδος;
Ο Στέλιος Καζαντζίδης έλεγε με υπερηφάνεια ότι είναι Πόντιος από τότε που γεννήθηκε. Κάποιοι που έζησαν στην εποχή του και ήταν εξίσου σημαντικοί, δεν ήθελαν να μιλήσουν για την ποντιακή τους καταγωγή. Αυτό και μόνο τον τιμά. Ο Στέλιος και η τεράστια μουσική παρακαταθήκη που άφησε με τα αμέτρητα τραγούδια του, θα είναι για πάντα ένα στολίδι για τον ποντιακό ελληνισμό αλλά και για τον απανταχού ελληνισμό. Από αυτόν τον τόσο αγαπητό τραγουδιστή η ποντιακή μουσική και τα τραγούδια μπήκαν και στα σπίτια ανθρώπων που δεν ήταν ποντιακής καταγωγής κι αγαπήθηκαν. Η συμβολή του ήταν και θα είναι μέγιστη.
Συνθετικά, εννοώ ως τραγουδοποιός, νομίζω δεν έχεις βγάλει ακόμη τον πλούτο που εμπεριέχεις ως σολίστας; Υπάρχουν βέβαια περιπτώσεις κορυφαίων παικτών που δεν κατάφεραν να έχουν δημιουργικές δάφνες. Με σένα τι συμβαίνει και τι θέλεις;
Συνθέτω λιγότερο από ότι παίζω με την ποντιακή λύρα. Με συναρπάζει περισσότερο η ιδέα του αυτοσχεδιασμού και της εκτέλεσης του παραδοσιακού και του σύγχρονου μουσικού ρεπερτορίου επάνω στην ποντιακή λύρα. Όμως έχω συνθέσει και συνεχίζω και συνθέτω είτε ποντιακή μουσική είτε ελληνική είτε έθνικ μουσική. Το στούντιο είναι καθαρά χώρος δημιουργίας και συνεπώς ικανοποίησης. Πολύ σύντομα θα συνθέσω ένα ολόκληρο άλμπουμ με δικές μου δημιουργίες και μουσικές αναζητήσεις. Ίσως εκπλαγείτε από αυτό θα ακούσετε γιατί είναι μουσικές που δεν έχετε συνηθίσει να ακούτε από εμένα.
Με ποια τραγούδια μεγάλωσες;
Μεγάλωσα με τα ακούσματα της ποντιακής μουσικής παράδοσης αλλά και της ελληνικής μουσικής παράδοσης γενικότερα. Η ποντιακή λύρα είναι ολόκληρη η ψυχή μου. Παράλληλα όμως μέσα στο οικογενειακό μου περιβάλλον βίωνα και το λαϊκό μας τραγούδι. Τραπέζια οικογενειακά, με φίλους και πολύ τραγούδι! Όμως ως νέος της γενιάς μου άκουγα τα πάντα. Άκουγα με αφοσίωση και θαυμασμό NIRVANA, REM, Sinead O'Connor, Prince, Nick Cave, Radiohead αλλά και πιο κλασικά. Με συναρπάζει η ινδική κλασσική μουσική και το εξαιρετικό επίπεδο δεξιοτεχνίας των Ινδών μουσικών, που στην παγκόσμια κατάταξη εθνικής μουσικής κατέχει τα σκήπτρα. Και αυτούς τους ακούω από μικρή ηλικία.
Το τελευταίο, μέχρι στιγμής, ελληνικό τραγούδι που άκουσες και «ζήλεψες»;
Δεν μπορώ να απαντήσω μονολεκτικά, γιατί υπάρχουν κατά καιρούς τραγούδια που θα ήθελα να συμμετέχω ως σολίστας, να τα έχω τραγουδήσει, να τα έχω συνθέσει! «Ζηλεύω» την ομορφιά της μουσικής!
‘
Ένα «ξένο» τραγούδι ή μουσική;
«Ζήλεψα» τον Djivan Gasparyan να εκτελεί με την αρμένικη duduκ του τη σύνθεση του Hans Zimmer στην ταινία Gladiator. Κλείστε τα μάτια και φανταστείτε αυτήν τη μουσική με την ποντιακή λύρα…
Τι σε φοβίζει;
Με φοβίζουν τα στερεότυπα. Με φοβίζει η έλλειψη ελευθερίας στη μουσική, όπως επίσης με φοβίζει και η έλλειψη σεβασμού της. Με φοβίζουν τα κολλημένα μυαλά, που προσπαθούν να περιχαρακώσουν τη μουσική. Με φοβίζει οτιδήποτε έρχεται απέναντι στο «η μουσική είναι μία».
Βαριά ευχαριστώ που χρωστάς;
Βαρύ ευχαριστώ χρωστώ στον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Βεροίας, Ναούσης & Καμπανίας κ.κ. Παντελεήμονα, ο οποίος είδε πρώτος τις δυνατότητες εξέλιξής μου ως μουσικό και μου πρόσφερε υποτροφία για σπουδές στο Λονδίνο. Με την υποτροφία αυτή κατάφερα να πάρω πτυχίο από το Πανεπιστήμιο Goldsmiths του Λονδίνου, να συνεχίσω κάνοντας μεταπτυχιακό στην Εθνομουσικολογία και Διδακτορικό στο Μουσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Λονδίνου. Τον ευχαριστώ και τον ευγνωμονώ για πάντα.
Ένα όνειρο;
Από μικρό παιδί αισθανόμουν ότι γεννήθηκα για δυο πράγματα: να κάνω τον κόσμο χαρούμενο με τη μουσική μου και να κάνω γνωστή την ποντιακή λύρα σε όλο τον κόσμο. Όνειρό μου είναι να ακούσω τον ήχο της ποντιακής λύρας και σε μια ταινία του Χόλυγουντ.
Μια ευχή;
Θα ήθελα να ταξιδέψω ξανά στο Ιράν, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και στην Ινδία και να συνεργαστώ με σπουδαίους μουσικούς από τις χώρες αυτές. Να επικοινωνώ μέσω της μουσικής μου με τον κόσμο σε κάθε σημείο της γης!
*Ο Ματθαίος Τσαχουρίδης διδάσκει ποντιακή λύρα μέσω της ιστοσελίδας: https://playlyra.com/
**Η Εύξεινος Λέσχη Αθηνών τιμά τον Ματθαίο Τσαχουρίδη την Τετάρτη 25 Σεπτεμβρίου 2024 για την προσφορά του στην ποντιακή λύρα και την ποντιακή μουσική. Η τιμητική εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στον αύλειο χώρο της Ε.Λ.Α. στην οδό Ψαρομηλίγκου 29, Αθήνα 105 53. Είσοδος Ελεύθερη. Τηλ: 2103250160
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Παρακαλούμε τα σχόλια να είναι σύντομα και να χρησιμοποιείτε nickname για τη διευκόλυνση του διαλόγου. Ο «Βεροιώτης» δεν υιοθετεί τις απόψεις των σχολιαστών, οι οποίοι και είναι αποκλειστικά υπεύθυνοι για αυτές.