Στο Βέρμιο, γύρος - Ξηροβουνίου με τους Ορειβάτες Βέροιας

Γράφει ο Νικόλαος Τσιαμούρας

Ένα καταπράσινο τοπίο της Ημαθιώτικης φύσης μας καλωσορίζει. Γεμάτο γοητεία μέσα στο Ανοιξιάτικο μυστήριο χρώμα της γης και του ορίζοντα. Στην απέραντη σιωπή του δάσους πήραμε το μονοπάτι, εμείς και το τραγούδι των πουλιών.

Η ορειβασία είναι το βασικό άθλημα του βουνού, η ορειβασία προέρχεται από την ύπαρξη του ανθρώπινου γένους, όχι ως άθλημα, αλλά ως μέσο μετακίνησης. Σήμερα η ορειβασία είναι κυρίως άθλημα και δίνει τη δυνατότητα σε όλους εμάς να σκαρφαλώνουμε στο βουνό, που ευτυχώς η Ελλάδα έχει αρκετά βουνά και όμορφα. Πεζοπορούμε και ορειβατούμε στα βουνά, ερχόμαστε κοντά στη φύση να απολαύσουμε την ελευθερία και την ομορφιά της.

Να γνωρίσουμε το μεγαλείο της. Να διδαχθούμε από τη φύση και να φθάσουμε σε μια ισορροπία μαζί της και με τον εαυτό μας…! Βρισκόμαστε στο όρος Βέρμιο, τόσο κοντά και τόσο μακριά! Η φύση μας χαρίζει απλόχερα την ομορφιά της. Εδώ που οι εικόνες εναλλάσσονται, εδώ που η μονοτονία είναι άγνωστη. Πυκνή βλάστηση από βελανιδιές, οξιές, πεύκα, σπάνια αγριολούλουδα καλύπτουν αυτή την ευλογημένη γη. Ο ανηφορικός φιδωτός δρόμος τελείωσε και μπροστά μας εμφανίζονται τα πρώτα σπίτια του χωριού. Κοιτάζω γύρω, μια ζωγραφιά, μια ομορφιά, μια γοητεία.

Πρωινό Κυριακής και το Ξηρολίβαδο μας υποδέχεται πανέμορφο και ήρεμο. Είναι από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Ελλάδος, κτισμένο σε υψόμετρο 1220 μέτρων σε οροπέδιο του όρους Βέρμιου σε ένα γραφικό επίπεδο λιβάδι με συστάδα αιωνόβιων πεύκων (μαύρη πεύκη) στο δυτικό άκρο. Πυκνά δάση από πανύψηλες οξιές και άλλα φυλλοβόλα ντυμένες οι γύρω βουνοπλαγιές.

Σε γνωστά έγγραφα του Τούρκικου ιεροδικείου της Βέροιας, το Ξηρολίβαδο μνημονεύεται πολλές φορές από το 1640. Το χωριό καταστράφηκε το 1795 από ληστές. Ξαναζωντάνεψε γύρω στα 1840 όταν εγκαταστάθηκαν εδώ 100 περίπου οικογένειες από τα βλαχοχώρια των Γρεβενών.

Οι πρώτοι κάτοικοι ήταν ντόπιοι Βεροιώτες από την γύρω περιοχή και είχαν ως αποστολή την φρούρηση και την ασφάλεια της βασιλικής οδού. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς πρωτοκτίστηκε το χωριό γιατί δεν σώθηκαν αρκετά γραπτά μνημεία, αφού το χωριό καταστράφηκε πολλές φορές από ληστές και πυρπολήσεις. Το 1795 καταστράφηκε από ληστές και οι κάτοικοι του σκορπίστηκαν σε άλλα μέρη.

Ξανακτίσθηκε μετά το 1805 και ήταν τσιφλίκι του περίφημου Αλή - Πασά των Ιωαννίνων. Οι κάτοικοι του συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίος αγωνιστής του ΄21 ο Γεώργιος (Λιόλιος) Ξηρολειβαδιώτης, γαμπρός του Μάρκου Μπότσαρη, καθώς παντρεύτηκε την αδελφή του Δέσπω.

Πυρπολήθηκε πάλι το 1822 μετά την αποτυχία της επανάστασης της Νάουσας. Το όνομα Ξηρολίβαδο διατήρησαν και οι βλαχόφωνοι κτηνοτρόφοι μετά την εγκατάσταση τους στο Βέρμιο, προερχόμενοι από τα βλαχοχώρια της Πίνδου. Μέχρι το 1912 παρέμεινε τσιφλίκι και οι κάτοικοι πλήρωναν ενοίκιο για την παραμονή των οικογενειών τους και των κοπαδιών τους.

Στα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα το χωριό απετέλεσε καταφύγιο και ορμητήριο Ελληνικού αντάρτικου. Σήμερα ο οικισμός έχει πολλές ωραίες κατοικίες και σφύζει από ζωή τους καλοκαιρινούς μήνες. Το φως του ήλιου αποκαλύπτει το θαύμα της δημιουργίας, ορεινούς όγκους, απέραντα δάση και μια ομορφιά παραμυθένια τριγύρω.

Αφήσαμε τα αυτοκίνητα, με τον σάκο στον ώμο και τα απαραίτητα η πορεία αρχίζει. Τώρα οι αχτίδες του ήλιου πλέκονται με τα θροίσματα των φύλλων τα αρώματα των λουλουδιών τις δικές μας χαρούμενες φωνές. Προχωράμε η ίδια αίσθηση η ίδια ελευθερία. Μπήκαμε στο πευκοδάσος, ένα αεράκι σαν ψίθυρος, μας κρατάει συντροφιά.

Κάθε ίχνος πολιτισμού σταματά εδώ. Το βουτηγμένο στην καταχνιά δάσος μας έχει συνεπάρει, η δροσιά του πρωινού μας ταξιδεύει. Αφουγκράζομαι τους ήχους του δάσους τους κορμούς των πεύκων τη μυρωδιά του ρετσινιού. Η ορειβασία είναι η χαρά να βρίσκεσαι με άλλους συνοδοιπόρους, να νοιώθεις ελεύθερος να ορειβατείς ανάμεσα σε πανύψηλα δένδρα.

Οδοιπορούμε για περισσότερο από 40 λεπτά της ώρας, φτάσαμε σε ξέφωτο. Δεν πήραμε το μονοπάτι που συνεχίζει για την κορυφή αλλά συνεχίζουμε σε δασικό δρόμο, σήμερα είμαστε αποφασισμένοι να κάνουμε τον γύρο του Ξηροβουνίου, δίπλα και μέσα από τις κατάφυτες πλαγιές του.

Με την συνοδεία κάποιων πουλιών συνεχίζουμε. Οι αχτίνες του ήλιου απλώνονται παντού και τυλίγουν με τα φωτεινά τους χρώματα τα πάντα τριγύρω μας. Ορειβατούμε σε βουνοπλαγιά με χωρίς καθόλου ορειβατικά σημάδια, κίτρινα αγριολούλουδα μας καλωσορίζουν.

Αφήσαμε τον δασικό δρόμο, τώρα οδοιπορούμε σε μονοπάτι ανηφορικό, σε πολλά σημεία της διαδρομής το γυμνό τοπίο διακόπτεται από επίπεδα μικρά λιβάδια. Ψηλά δένδρα ορίζουν το μοναδικό δάσος που στεγάζει πλήθος από ζώα και πουλιά. .

Στο βάθος το Ξηρολίβαδο. Καταπράσινα βουνά και λιβάδια όπου βόσκουν καφετί αγελάδες και γιδοπρόβατα. Απέναντι τα Πιέρια όρη, προς την πλευρά της ανατολής, ο Θερμαϊκός, η ακτογραμμή της Χαλκιδικής και η κορυφή του Άθως. ‘’Δίπλα μας’’ τα χιονοδρομικά του Σελίου, της Νάουσας και οι άλλες βουνοκορφές.

Ο ουρανός κάτω χαμηλά στην κοιλάδα έχει χαμηλώσει, βαρύς από τα ανοιξιάτικα σύννεφα. Η ελαφρά χιονόπτωση είχε σταματήσει αλλά ήταν έτοιμη να ξαναρχίσει από την μια στιγμή στην άλλη. Το πλούσιο οξυγόνο που κατακλύζει τα πνευμόνια μας και η θέα από ψηλά μας κρατάνε απορροφημένους στις σκέψεις μας δέσμιους του ρομαντισμού μας, εμάς τους 5 φίλους ορειβάτες από την Βέροια.

Στιγμές απόλυτης ηρεμίας. Τούτη την ώρα είμαστε μακριά από κάθε τι… Το τραγούδι του κούκου μας οδηγεί απαλά στο μονοπάτι της επιστροφής, η επιστροφή γίνεται από την άλλη πλευρά της βουνοπλαγιάς. Χρώματα και ήχοι κάθε φορά και με άλλο ρυθμό ξεπηδούν από την πληθωρική φύση αυτού του τόπου και μας επηρεάζουν διαφορετικά κάθε στιγμή τη διάθεση.

Το μονοπάτι φιδοσέρνεται σε πυκνή φυλλωσιά, κωνοφόρα, πεύκα και οξιές. Η πυκνή βλάστηση και το κατηφορικό σημείο του βουνού καταπονεί λίγο περισσότερο τα πόδια μας, ο αγέρας ανάλαφρος η αύρα του πράσινου δροσιστική.. Πετροπέρδικες πετούν τρομαγμένες από το δικό μας θόρυβο.

Συνεχίζουμε, με τα τραγούδια των πουλιών και με μόνη συντροφιά τώρα τους ήχους του δάσους. Μετά από μια πορεία γεμάτη αντιθέσεις διάρκειας 4+30 ωρών φθάσαμε στα αυτοκίνητα. Αφήσαμε πίσω μας το μυστήριο του βουνού, είναι η εικόνα που ξεκουράζει και γλυκαίνει το μυαλό μας. Η περιπλάνηση μας σήμερα στις πλαγιές του Βερμίου μας οδήγησε πίσω στο χρόνο, στην εποχή που το Ξηρολίβαδο ήταν σταυροδρόμι καραβανιών.