Για την Παλιά Μητρόπολη - Δύο λέξεις κλειδιά

Γράφει η Δρ Αρχιτέκτων - Πολεοδόμος Αναστασία Μ. Πάπαρη

Μια συνάντηση ανθρώπων, που αγωνιούν για την πόλη τους. Καθαρά πρόσωπα, βλέμματα αγωνίας για το συντελούμενο - αχρείαστο - ανοσιούργημα. Η παρέμβασή μου με δύο λέξεις - κλειδιά: "Αδήριτη ανάγκη"

1. Δεν υπάρχει αδήριτη ανάγκη για την χωροθέτηση νέων χρήσεων σ' εκείνη τη θέση. Οι προτεινόμενες νέες χρήσεις μπορούν κάλλιστα να εγκατασταθούν σε ένα ή και περισσότερα από τα δεκάδες διατηρητέα και εγκαταλειμμένα κτήρια της ευρύτερης περιοχής του ιστορικού κέντρου και σε μικρή απόσταση από το μνημείο.

2. Δεν υπάρχει αδήριτη ανάγκη κατασκευής εκ νέου των δύο κτηρίων υπό ανέγερση, τα οποία, ενώ αρχικά είχαν χαρακτηρισθεί ως αρχαία μνημεία, μετ' ολίγον κατεδαφίστηκαν για να κτισθούν νέα στην ίδια θέση, με μορφολογία νεο- παραδοσιακή και με υλικά από δεύτερη χρήση.

3. Υπάρχει όμως, αδήριτη ανάγκη για την ελευθέρωση του μνημείου από κάθε κοσμικό κτήριο, προκολλημένο σ' αυτό, αναγόμενο στους σκοτεινούς χρόνους εδραίωσης της Οθωμανοκρατίας στην πόλη, διότι:

α) πρόκειται για το κορυφαίο βυζαντινό μνημείο της πόλης, που απέκτησε την πλήρη αρχιτεκτονική του ανάπτυξη κατά την επίσης κορυφαία μεσο-βυζαντινή περίοδο, όπως μαρτυρούν και οι μοναδικής τέχνης αγιογραφίες του

β) υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο ύπαρξης των θεμελίων του βαπτιστηρίου ακριβώς στο σημείο, όπου κατασκευάζονται τα νέα κτήρια και επομένως

γ) απαιτείται περαιτέρω έρευνα και τεκμηρίωση του μνημείου και του υπαίθριου χώρου γύρω του, με στόχο την αποκάλυψη και των λοιπών μερών της τυπολογίας του ως επισκοπικού ναού (π.χ., επισκοπείο, περίβολος, πρόπυλο κ. ά.), καθώς και την διόρθωση των λαθών των προηγούμενων 'αποκαταστάσεων'.

Τα 11 κτήρια, που απαλλοτριώθηκαν, συμπεριλαμβανομένων και αυτών, που υπήρχαν στη θέση των κατεδαφισμένων, απαλλοτριώθηκαν "για αρχαιολογικούς σκοπούς". Και το πρώτο βήμα ενός 'αρχαιολογικού σκοπού' είναι η ανασκαφή, η οποία δεν έγινε, ή έγινε και δεν αποκαλύπτεται(;;).

Η δημιουργία ενός αρχαιολογικού πάρκου γύρω από το μνημείο, όπως προβλέπεται στα ισχύοντα πολεοδομικά σχέδια, με ανάδειξη των όποιων λειψάνων και θεμελίων αποκαλυφθούν από την αρχαιολογική σκαπάνη, θα υπηρετούσε ταυτόχρονα την πολεοδομική επιταγή για την ύπαρξη πρασίνου στην πυκνοδομημένη περιοχή του κέντρου, καθώς και την πλήρη ανάδειξη του μνημειακού συγκροτήματος με τα παραρτήματά του στην πληρέστερη εκδοχή του, αυτή της μεσο-βυζαντινής περιόδου.

Σημ.: Πριν από την καθιέρωση του νηπιοβαπτισμού, ο επίσκοπος είχε αυτός - και μόνον αυτός - το προνόμιο να βαπτίζει τους ενήλικες στο βαπτιστήριο του επισκοπικού ναού, το οποίο βρισκόταν εξωτερικά και σε επαφή με τον νάρθηκα. Πρόκειται ακριβώς για τη θέση, όπου ανεγείρονται τα νέα κτήρια.

Πιο συνετό θα ήταν:

α) η επέκταση των ανασκαφών γύρω από τον ναό και στον σημερινό ελεύθερο χώρο, χαρακτηρισμένο από τα πολεοδομικά σχέδια της πόλης ως ΧΩΡΟΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ, με σκοπό την πλήρη ανασύνθεση του επισκοπικού ναού των μεσο-βυζαντινών χρόνων με την αποκάλυψη όλων των παραρτημάτων του

β) η δημοσίευση του έργου 'αποκατάστασης' του ναού (2016). Η διδακτορική διατριβή του κ. Γ. Σκιαδαρέση απηχεί τις απόψεις του ιδίου και όχι τις επίσημες απόψεις της Εφ. Α. Ημαθίας.

Τις προσφωνήσεις και την εισαγωγή στο θέμα έκανε ο κ. Αναστάσιος Βασιάδης, μέλος της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Βέροιας. Παρουσία ικανού αριθμού ιερωμένων - εκπροσώπων της Ι. Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας, χαιρετισμό απηύθυναν ο κ. Κ. Καλαϊτζίδης, Αντιπεριφερειάρχης Ημαθίας, η κ. Συρμούλα Τζήμα, Περιφερειακή Σύμβουλος, ενώ παρευρέθηκαν και οι: Στ. Μουρτζίλας, περιφερειακός σύμβουλος, Κ. Παλουκίδης, πρόεδρος της Ν.Ε. ΤΕΕ Ημαθίας και επικεφαλή της μείζονος αντιπολίτευσης στον Δ. Βέροιας, ο πρώην δημοτικός σύμβουλος κ. Γ. Γουλτίδης, ιδρυτικά μέλη της Κίνησης Ενεργών Πολιτών, εκπρόσωποι των τοπικών μέσων ενημέρωσης, ενώ παρευρέθη και ο ευρωβουλευτής Ν.Δ. κ. Στ. Κιμπουρόπουλος, σε στάση του από περιοδεία στην Ημαθία.

Ο κ. Βασιάδης ανέγνωσε Ψήφισμα - Πρόσκληση της Κίνησης Ενεργών Πολιτών προς τους παρευρισκόμενους, το οποίο έγινε ευχαρίστως αποδεκτό. Το Ψήφισμα εκφράζει την έντονη διαμαρτυρία των πολιτών για την συνεχιζόμενη αυθαίρετη οικοδομική δραστηριότητα σε εξέλιξη στην ΒΔ πλευρά του μνημείου, τονίζει την συμβολική κατάληψη του χώρου ως απότοκο της διαμαρτυρίας, την άμεση διακοπή των εργασιών ανέγερσης των νέων κτισμάτων και την απελευθέρωση του μνημείου απ' αυτά, και τέλος, την εξουσιοδότηση της Κ.Ε.Πολ. για την δημοσιοποίηση του ψηφίσματος.

Το ζήτημα θα έχει συνέχεια. Το 47-σέλιδο Υπόμνημα, που εκπονήθηκε από την γράφουσα και υπογράφεται από την Νομαρχιακή Επιτροπή του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ημαθίας, την Κίνηση Ενεργών Πολιτών Βέροιας, τον Εκπολιτιστικό Σύλλογο Μικρασιατών Ημαθίας και τον Σύλλογο Βλάχων Βέροιας, έχει υποβληθεί στο Υπουργείο Πολιτισμού και αναμένεται η απάντησή του.