Τα χωριά του Βελουχίου - Ελατίσια δάση που κυκλώνουν παραδοσιακούς οικισμούς

Ο Τυμφρηστός ή αλλιώς Βελούχι, βρίσκεται μεταξύ Ευρυτανίας και Φθιώτιδας και στις πλαγιές του, οι οποίες φθάνουν τα 2.315 μέτρα και είναι καλυμμένες με πανύψηλα έλατα, φωλιάζουν παραδοσιακά χωριά. Κάποια δημοφιλή και κάποια λιγότερο γνωστά, όλα όμως με τη δική τους μοναδική ομορφιά.

Κορυσχάδες

Οι Κορυσχάδες είναι ένα από τα πιο γνωστά χωριά της Ευρυτανίας, όχι μόνο γιατί βρίσκεται εξαιρετικά κοντά στην πρωτεύουσα του νομού, το Καρπενήσι, αλλά και γιατί είναι ένας πανέμορφος παραδοσιακός οικισμός. Απλώνεται σε μια πλαγιά γεμάτη έλατα στα 940 μέτρα υψόμετρο και αντικρίζει κορυφές λουσμένες στο βαθύ πράσινο.

Τα σπίτια, στο σύνολό τους, είναι πέτρινα και τα στολίζουν εντυπωσιακά σαχνισιά και μπαλκόνια με σκαλιστές ξύλινες λεπτομέρειες καμωμένα από Πυρσογιαννίτες και Τζουμερκιώτες τεχνίτες. Σημείο συγκέντρωσης είναι η μεγάλη πλακόστρωτη πλατεία με τον πλάτανο που τώρα τον χειμώνα μένει να δείχνει τα γυμνά περίτεχνα κλαδιά του.

Εδώ, θα βρείτε και την κεντρική εκκλησία του χωριού, τον Άγιο Αθανάσιο του 1865 αλλά και το Μουσείο Εθνικής Αντίστασης που δυστυχώς είναι κλειστό προσωρινά, αλλά ρωτήστε αν λειτουργεί όταν επισκεφθείτε το χωριό, καθώς αξίζει να του ρίξετε μια ματιά. Οι βόλτες, εκτός από τα σοκάκια στο χωριό, μπορεί να περιλαμβάνουν και το ρέμα στα χαμηλά, αυτό που λίγο μετά συναντά τον Καρπενησιώτη ποταμό. Μια ανηφορική όμορφη πεζοπορία είναι αυτή στο ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη στην απέναντι πλαγιά, το μονοπάτι είναι ανάμεσα στα έλατα και η θέα από το ξωκλήσι στο χωριό υπέροχη. Αν ανεβείτε μέχρι την κορυφή του λόφου Παλαιόκαστρου θα δείτε και τα ερείπια ενός παλαιοχριστιανικού κάστρου.

Στένωμα

Στη βορειοδυτική πλευρά του Βελουχίου ή Τυμφρηστού στα 660 μέτρα υψόμετρο πάνω σε μια πλαγιά, μέσα σε ένα ανοιχτό φαράγγι κρύβεται το Στένωμα. Ένα μικρό χωριό με μαγευτική φύση όπου έλατα, καρυδιές, πλατάνια και βελανιδιές εναλλάσσονται δημιουργώντας ένα υπέροχο πάπλωμα σε διάφορες αποχρώσεις του πράσινου όπου τα κτήρια με τις κεραμιδιές σκεπές ξεπροβάλλουν σαν μανιτάρια στο δάσος. Τα σπίτια και εδώ, στην πλειοψηφία τους, ακολουθούν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική που σημαίνει καλοδουλεμένη πέτρα. Όποιο σοκάκι και να σεργιανίσετε στο χωριό, θα βρείτε να θαυμάσετε ένα διώροφο αρχοντικό, ακόμα και εάν έχει υποκύψει στο χρόνο, η ομορφιά του δεν κρύβεται.

Όμορφη βόλτα είναι και αυτή στην Πέρα Βρύση, μια μικρή πέτρινη βρύση κάτω από φουντωτά πλατάνια και στον παλιό νερόμυλο του χωριού. Πρόκειται για ένα πέτρινο κτήριο, με στέγη καλυμμένη με κεραμίδια βυζαντινού τύπου, το οποίο αποτελείται από έναν ημιυπόγειο τοξωτό χώρο το «Ζουριό». Εκεί, βρίσκεται η μεταλλική φτερωτή και ένα μονόχωρο ισόγειο, όπου βρίσκεται ο ξύλινος μηχανισμός του μύλου με τις μυλόπετρες και εκεί θα δείτε και ένα μικρό πέτρινο γεφυράκι. Εδώ, το όλο ενδιαφέρον είναι στην ησυχία του χωριού, στη φύση και στη γνωριμία με τους ντόπιους.

Δομιανοί

Οι Δομιανοί είναι ορεινό χωριό στα 660 μέτρα υψόμετρο στις βορειοδυτικές πλαγιές του όρους Μισιάκα που αποτελεί μέρος του ορεινού όγκου του Τυμφρηστού, χαρακτηρισμένο ως παραδοσιακός οικισμός από το 1978. Το χωριό χτισμένο αμφιθεατρικά βλέπει σε καταπράσινες πλαγιές και ψηλές κορυφές. Εδώ είναι λες και ο χρόνος έχει σταματήσει, παλιά πέτρινα σπίτια σχεδόν παντού άλλα λειτουργικά και άλλα όχι, στενά καλντερίμια και μια φύση που έχει κάνει εξαιρετική δουλειά βάζοντας μαζί καστανιές, κερασιές, έλατα, πλατάνια και καρυδιές και τρεχούμενα νερά. Είναι ένα μικρό χωριό που μπορεί να μην έχει να δείξει μουσεία, μεγάλες πλατείες και αξιοθέατα έχει όμως απίθανη ησυχία, καταπληκτική φύση και γραφικότητα.

Το μόνο αξιοθέατο πλην της φύσης στους Δομιανούς είναι η ιερά μονή Κοίμησης της Θεοτόκου ή Παναγίας της Δομιανίτισσας με τον εντυπωσιακό εσωτερικό διάκοσμο, καθώς διαθέτει ενδιαφέρουσες τοιχογραφίες του 1787 με βυζαντινή τεχνοτροπία. Αξίζει, λοιπόν, μια βόλτα μέχρι εκεί. εξάλλου δεν απέχει παρά ελάχιστα μέτρα από το κέντρο του χωριού. Λέγεται μάλιστα ότι το όνομα του χωριού είναι παράφραση του ονόματος του πρώτου μοναχού του μοναστηριού που λεγόταν Δαμιανός.

Μαυρίλο

Το Μαυρίλο είναι και αυτό ένα από τα λιγότερο γνωστά χωριά του Βελουχίου και βρίσκεται σκαρφαλωμένο στα 920 μέτρα υψόμετρο στις ανατολικές πλευρές του. Αν και ανήκει διοικητικά στη Φθιώτιδα βρίσκεται πολύ πιο κοντά στην πρωτεύουσα του νομού Ευρυτανίας και αξίζει να το επισκεφθείτε εάν πάτε προς το Καρπενήσι. Αρχικά, η ονομασία του ήταν Κορυφές, ωστόσο επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας μετονομάστηκε σε Μαυρίλο με τις απόψεις για την προέλευση του ονόματος να διίστανται. Η μία θέλει να προέρχεται από το γεγονός ότι είναι τόπος όπου παράγεται μαύρη ύλη, το μπαρούτι δηλαδή, καθώς το χωριό είχε μπαρουτόμυλους ενώ η άλλη ότι πήρε το όνομά του από τα σκούρα δάση, κυρίως ελάτης, που κυκλώνουν το Μαυρίλο. Όπως και να έχει, δεν αλλάζει κάτι στην ομορφιά του χωριού που είναι γεμάτο παραδοσιακά σπίτια, πηγές και ρυάκια και φυσικά συγκλονιστικό πράσινο με έλατα βελανιδιές και καστανιές.

Το χωριό είναι επίσης ένα από τα Πολιτοχώρια του Βελουχίου, δηλαδή ένα από τα χωριά που οι κάτοικοι μετανάστευσαν στην Κωνσταντινούπολη για μια καλύτερη ζωή, χωρίς όμως να ξεχνούν τις οικογένειές τους όπου και έστελναν χρήματα και που χάρη σε αυτούς παρέμειναν ζωντανοί οικισμοί. Καμάρι του χωριού είναι ο ανακαινισμένος μπαρουτόμυλος που βρίσκεται πολύ κοντά στην πλατεία, ο οποίος πλέον αποτελεί μουσείο (είναι επισκέψιμο κατόπιν συνεννόησης στο τηλ.: 2236031854) ενώ στο χωριό λειτουργούσαν περίπου 12 μπαρουτόμυλοι μεταξύ του 18ου και 19ου αιώνα από την πηγή Γκούρα μέχρι την θέση Τούρνια. Ένα ακόμα αξιοθέατο είναι και η μεταβυζαντινή εκκλησία του Αγίου Δημητρίου των αρχών του 18ου αιώνα με τις παλιές αξιόλογες τοιχογραφίες. Λίγο πριν μπείτε στο χωριό ρίξτε μια ματιά και στο μικρό αλλά όμορφο μονότοξο πέτρινο γεφύρι. Από το χωριό ξεκινάνε και πολλά μονοπάτια με πιο δύσκολο αυτό που ανεβαίνει στην κορυφή του Βελουχίου.

Αγία Τριάδα

Στα βόρεια του Τυμφρηστού, σε υψόμετρο 800 μέτρα βρίσκεται το όμορφο χωριό της Αγίας Τριάδας. Και εδώ η φύση είναι πλούσια με έλατα, καστανιές, καρυδιές και μηλιές και τρεχούμενα νερά. Τα σπίτια άλλα παλιά πέτρινα και άλλα πιο σύγχρονα με περιποιημένους μικρούς κήπους βάζουν το δικό τους λιθαράκι στο χαρακτήρα του χωριού το οποίο γεμίζει από κόσμο το χειμώνα που το Χιονοδρομικό Κέντρο Βελουχίου είναι ανοιχτό. Σημείο συνάντησης η πλακόστρωτη πλατεία με τον γεροπλάτανο και την πέτρινη βρύση. Από εδώ θα ξεκινήσετε τις βόλτες στο χωριό, θα φθάσετε μέχρι την εκκλησία της Αγίας Τριάδας του 1850, θα χαζέψετε τη θέα και θα γυρίσετε στο κέντρο του χωριού για να αράξετε στην ταβέρνα για ντόπιες λιχουδιές.

Στο χωριό θα δείτε επίσης και τον Ιερό Ναό του Αγίου Βησσαρίωνα, χτισμένο το 1884 με το όμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Μην μείνετε όμως στις βόλτες εντός του χωριού φτάστε μέχρι το νερόμυλο και το ιχθυοτροφείο άγριας πέστροφας στο ποτάμι και στο μοναστήρι του Προφήτη Ηλία το οποίο χτίστηκε από τον ιερομόναχο Γαβριήλ το 1760. Σημειώστε πως ξεκινάει ωραίο μονοπάτι για πεζοπορία από τη νεροτριβή στα Μαντάνια και καταλήγει λίγο πριν τον Προφήτη Ηλία.

Πηγή