To ήσυχο νησί του Βορείου Αιγαίου με τις μαγευτικές αμμουδιές και τα δάση βελανιδιάς

Eντυπωσιακά ειδυλλιακός και αποπνέοντας μια ολόδική του ενέργεια, ο Άγιος Ευστράτιος (ή Άη-Στράτης, όπως μπορεί να τον ακούσετε) είναι ένα νησί που μοιάζει αφημένο μόνο του, αν κοιτάξει κανείς τον χάρτη του βορείου Αιγαίου.

Μοιάζει δηλαδή σαν να αιωρείται κάπου ανάμεσα στη Λέσβο, τη Σκύρο και τη Λήμνο –το κοντινότερό του μέρος, σε απόσταση 18 ναυτικών μιλίων– όντας ένα μικρό νησί, με 43,3 τ. χλμ. έκταση και 270 κατοίκους (σύμφωνα με την απογραφή του 2011). Το όνομά του το οφείλει σε έναν καλόγερο της βυζαντινής εποχής που μόνασε εκεί σαν εξόριστος, κατά τα χρόνια της Εικονομαχίας.

Ο Άγιος Ευστράτιος είναι τόπος αγνός και παρθένος: ένας αγέρωχος προμαχώνας, ο οποίος λειτουργεί όμως και ως ιδανικός προορισμός χαλάρωσης. Χωρίς φασαριόζικα λιμάνια, μαζικό τουρισμό και παραλίες όπου κυριαρχούν ομπρέλες και ξαπλώστρες, θα σας γαληνέψει και θα σας συνεπάρει. Είναι άλλωστε ένα νησί που συνδυάζει τα πολλά χιλιόμετρα αμμουδιάς με δάση βελανιδιάς, τα οποία το κάνουν να δείχνει κατάφυτο.

Ταυτόχρονα, βέβαια, ο Άγιος Ευστράτιος είναι κι ένας τόπος που έγινε ευρύτερα γνωστός στα δύσκολα χρόνια των μεγάλων πολιτικών αντιπαραθέσεων της χώρας μας, καθώς επιλέχθηκε σαν τόπος εξοριών.

Εδώ εκτοπίστηκαν λοιπόν κάποιοι σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι, όπως λ.χ. ο εκπαιδευτικός, συγγραφέας και πολιτικός Δημήτρης Γληνός, οι ποιητές Γιάννης Ρίτσος, Κώστας Βάρναλης και Τάσος Λειβαδίτης, οι λογοτέχνες Θέμος Κορνάρος, Μενέλαος Λουντέμης και Δημήτρης Φωτιάδης, αλλά και οι ηθοποιοί Μάνος Κατράκης και Τζαβαλάς Καρούσος, μεταξύ πολλών άλλων.

Το στρατόπεδο κράτησης έκλεισε οριστικά το 1962 και πλέον το νησί φιλοξενεί ένα Μουσείο Δημοκρατίας –μοναδικού χαρακτήρα, αφιερωμένο σε αυτήν την περίοδο της νεότερης ιστορίας μας.

Στη μαγεία ενός ακριτικού νησιού

Το ηφαιστειογενές νησί, που δείχνει λες και αναπαύεται στην αγκαλιά του βορειοανατολικού Αιγαίου, αποτελεί ιδανικό καταφύγιο για όσους θέλουν να αποδράσουν από τη βοή των μεγαλουπόλεων, επιθυμώντας να βρεθούν σε ένα τοπίο με «εξωτική» αίσθηση, μα με ελληνική υπογραφή. Με την είσοδό σας κιόλας στο ήσυχο λιμανάκι, όπου θα σας φέρει το καράβι από τη Μύρινα της Λήμνου, θα εισπράξετε αμέσως αυτή την αίσθηση ηρεμίας του Άη-Στράτη, μαζί με τους ήχους της φύσης και της θάλασσας. Ορατή αγριάδα και νηνεμία μαζί.

Ο παλιός οικισμός του νησιού καταστράφηκε κατά 80% από τον σεισμό του 1968. Κάποια ερειπωμένα σπίτια με κεραμοσκεπές, με μια νησιώτικη –απλοϊκή, αλλά νοσταλγική– αρχιτεκτονική, βρίσκονται υπό ανακαίνιση, καθώς ορισμένοι ρομαντικοί και μερακλήδες ιδιοκτήτες (καινούριοι και παλιοί) θέλουν να δουν την Παλιά Χώρα να ξαναζεί.

Ο νέος οικισμός, πάλι, βρίσκεται ακριβώς δίπλα στη θάλασσα, χαρακτηριζόμενος από περιποιημένα σπιτάκια, αυλές με κληματαριές κι αγιόκλημα, αμυγδαλιές, λεμονιές και γεράνια. Ο τόπος διατηρεί μια μοναδική πολυτέλεια: την απλότητα. Μην περιμένετε λοιπόν να δείτε κάποια μεγάλη αγορά εδώ. Έχετε φτάσει σε ένα γραφικό ψαροχώρι, το οποίο βασίζεται στα λίγα, στα καθημερινά και στα άκρως απαραίτητα.

Το παιχνίδι της καθημερινότητας παίζεται γύρω από το λιμάνι, δίπλα στην αμμουδερή παραλία του οικισμού. Ειδικά τα καλοκαίρια, όταν η περιοχή σφύζει από ζωή και αποτελεί συνήθες θέαμα να βλέπεις μικρά παιδιά να κάνουν σούζες με τα ποδήλατα στον τσιμεντένιο δρόμο. Ταξί ή λεωφορεία δεν υπάρχουν εδώ. Τα λιγοστά αυτοκίνητα που κυκλοφορούν κατά τα τελευταία χρόνια –κυρίως αγροτικά και ορισμένα ΙΧ– ενοχλούν ελάχιστα: απλά δίνουν μια μικρή αίσθηση «εισβολής» του σύγχρονου πολιτισμού, χωρίς όμως να αφαιρούν τίποτα από το παρθένο και νοσταλγικά απόκοσμο στυλ του νησιού.

Παίρνοντας μια «γεύση» Άη-Στράτη

Την ώρα του δειλινού το μικρό λιμανάκι θα γαληνέψει την ψυχή σας. Ειδικά αν διαθέτετε σκάφος, εδώ θα βρείτε αυτό που ζητάτε: τις πιο απάνεμες παραλίες για βουτιές και ηλιοθεραπεία, σημεία για μεσημεριανή σιέστα στη σκιά κάποιου βράχου, αλλά και σίγουρο αγκυροβόλι. Δεν είναι τυχαίο ότι κάθε καλοκαίρι περνούν από το νησί δεκάδες μοντέρνα σκαριά, ταχύπλοα ή ιστιοπλοϊκά.

Το νησί διασχίζεται μέσω αγροτικών δρόμων. Γύρω-γύρω υπάρχουν πολλοί γραφικοί κολπίσκοι, βράχια, σπηλιές, αλλά και παραλίες απάνεμες και αμμουδερές, στις οποίες τα μόνα ζωντανά πλάσματα είναι τα ανέμελα θαλασσοπούλια. Πολλά, μάλιστα, ανήκουν σε σπάνια είδη. Στο νοτιοανατολικό τμήμα του Άη-Στράτη υπάρχει αρκετή βλάστηση κι ένα μοναδικό δάσος με αυτοφυείς βελανιδιές.

Ανακαλύψτε τα μικρά ιδιόκτητα αγροκτήματα στους λόφους ανάμεσα στο δάσος με τις βελανιδιές. Αγελάδες, κατσίκες, κότες, πάπιες, χήνες, γαλοπούλες, ακόμα και στρουθοκάμηλοι, είναι ο μικρός πληθυσμός των ζώων που διαβιούν εκεί. Εδώ θα βρείτε και ορισμένα πεντανόστιμα τυριά με γεύση ξεχασμένη –δυστυχώς αρκούν μόνο για την ντόπια παραγωγή, οπότε μένουν άγνωστα έξω από το νησί. Αν εντοπίσετε τους ιδιοκτήτες των κτημάτων, πάντως, μπορείτε να γευτείτε ή και να αγοράσετε φρέσκο τυρί, κατευθείαν από την πηγή.

Αν ψαρεύετε, πάλι, ο τόπος τούτος θα σας ανταμείψει με την πληθώρα της θαλάσσιας πανίδας του. Οι αστακοί είναι σε αφθονία και μαζί τους τα ψάρια και οι καβουρομάνες, οι οποίες βγαίνουν στα ρηχά νωρίς την άνοιξη κι έχουν μια εντελώς δική τους νοστιμιά.

Στα κορυφαία αξιοθέατα του νησιού συγκαταλέγονται και τα περίπου 15 ξωκλήσια που γλίτωσαν από τον προαναφερθέντα σεισμό. Της Παναγίας Ευαγγελίστριας, του Αγίου Γεωργίου και του Αγίου Νικολάου είναι τα πιο γραφικά. Με θέση ξεχωριστή, η οποία προσφέρει υπέροχο αγνάντι στο πέλαγος.

Όσον αφορά τα στέκια, τώρα, σήμερα υπάρχουν τέσσερα στον Άη-Στράτη. Οι παρέες συναντιούνται σε αυτά σε καθημερινή βάση, πότε απόγευμα στον «Όμηρο» για καφέδες και ποτά, πότε στο καφέ «barVelia», πότε στο «Στέκι» στην πλατεία ή στον «Αρτεμώνα»: τη μοναδική ταβέρνα του νησιού, η οποία μεταφέρθηκε εκεί όπου βρισκόταν η Βεράντα, προσφέροντας ψητά ψάρια, κρέατα και φρέσκα θαλασσινά που μένουν αξέχαστα.

Οι κουβέντες δίνουν και παίρνουν σε αυτά τα στέκια και δεν θα αντιμετωπίσετε καμιά δυσκολία να ενταχθείτε, αν το θελήσετε: οι ξένοι είναι καλοδεχούμενοι. Οι δε τιμές είναι κάτι παραπάνω από καλές και δεν μπορούν να συγκριθούν με εκείνες άλλων τουριστικών προορισμών. Είναι πραγματικά value for money, μιας και το gourmet συμβαδίζει με την εξαιρετική πρώτη ύλη.

Διαδρομές στο νησί

Τρεις τρόποι υπάρχουν για να ανακαλύψετε τον Άγιο Ευστράτιο: από τη θάλασσα με σκάφος, με τα πόδια ακολουθώντας διάφορες πεζοπορικές διαδρομές ή με αυτοκίνητο. Στο νησί, όπως είπαμε, δεν υπάρχουν ταξί, οπότε καλό είναι να πάρετε το δικό σας αυτοκίνητο ή να νοικιάσετε ένα από τη Λήμνο. Το αγροτικό δίκτυο 50 περίπου χιλιομέτρων, με βατούς χωματόδρομους, οδηγεί σε κάμποσες κατευθύνσεις, οι οποίες θα σας αποκαλύψουν τις ομορφιές του νησιού.

Αν έρθετε με σκάφος, κάντε ανεφοδιασμό στο γραφικό λιμανάκι και μετά ξεκινήστε τον γύρο του νησιού. Η στάση στις πιο απάτητες παραλίες και οι βουτιές στα βαθιά θα σας μείνουν αξέχαστες. Μην παραλείψετε τη βόλτα στα ανατολικά για να επισκεφθείτε κάποια υπολείμματα από αρχαία και μεσαιωνικά κτίσματα.

Παρότι επισήμως δεν ενοικιάζονται σκάφη, όλο και κάποιος ντόπιος μπορεί να σας ξεναγήσει με το καΐκι του στις γύρω παραλίες. Διαφορετικά, η λύση είναι τα πόδια –υπάρχουν άλλωστε εξαιρετικές πεζοπορικές διαδρομές. Το βέβαιο είναι πως, όπως και να το προσπαθήσετε, θα ανακαλύψετε έναν πανέμορφο τόπο.

Παραλίες στον Άγιο Ευστράτιο

O Άη-Στράτης διαθέτει πολυάριθμες γοητευτικές παραλίες. Αρκετές βρίσκονται μαζεμένες στο δυτικό τμήμα του νησιού, προσφέροντας θέα σε εκπληκτικά ηλιοβασιλέματα.

Παραλία του οικισμού: Η πιο εύκολα προσβάσιμη ακτή του νησιού. Βρίσκεται δίπλα στο λιμάνι, διαθέτει άμμο και από φέτος και beach bar.

Άγιος Αντώνιος: Μαγευτική παραλία με κρυστάλλινα νερά, στα 6 χιλιόμετρα νότια από τον οικισμό –με άμμο, βότσαλα και κάποιες βελανιδιές στο πίσω μέρος της ακτής. Η πρόσβαση γίνεται από δύσβατο χωματόδρομο.

Άγιος Δημήτριος: Αρκετά μεγάλη παραλία με άμμο και βελανιδιές. Απέχει περίπου 5 χιλιόμετρα από τον οικισμό, όμως έχει γίνει διάσημη λόγω της εύκολης οδικής πρόσβασης.

Φτελιό: Μεγάλη παραλία με άμμο.

Λιδαριό: Η ομορφότερη παραλία του Άγιου Ευστράτιου, μεγάλη και αμμουδερή.

Φράγκου: Μικρή, απάνεμη και αμμώδης.

Τρυπητή: Κλειστός κολπίσκος με άμμο.

Αλωνίτσι: Η μεγαλύτερη παραλία του νησιού με άμμο, εκτεθειμένη σε βόρειους ανέμους. Θα την αγαπήσετε ιδιαιτέρως, αν σας αρέσει το surfing. Εδώ, μάλιστα, θα δείτε κι έναν από τους λιγοστούς αμπελώνες του Άγιου Ευστράτιου.

Νεράκι: Μικρός κολπίσκος με άμμο.

Καραβοτσάκισμα: Με πολύχρωμο βοτσαλάκι κι έναν εντυπωσιακό βράχο.

Δραστηριότητες στον Άη Στράτη

• Πεζοπορία και ποδηλατάδα
• Επίσκεψη στον παλιό οικισμό για την αρχιτεκτονική και για το κτήριο της Μαράσλειου Σχολής
• «Μουσείο Δημοκρατίας», για μια επαφή με τη ζωή των πολιτικών εξόριστων στο νησί
• Ξωκλήσι του Αγίου Μηνά, με υπέροχη θέα και καταπληκτικό ηλιοβασίλεμα.
• Σπήλαιο του Όσιου Ευστράτιου, επίσης με τρομερή θέα.
• Θαλάσσιες σπηλιές στις οποίες φωλιάζουν φώκιες.

Διαμονή

Σήμερα στο νησί υπάρχουν γύρω στις 250 κλίνες, οι οποίες λειτουργούν κυρίως τους καλοκαιρινούς μήνες.

Γαστρονομία

Η γαστρονομία κινείται γύρω από τους ολόφρεσκους αστακούς, τα πετρομπάρμπουνα –από τα σπανιότερα του Αιγαίου σε νοστιμιά– και τις συναγρίδες. Ερχόμενοι εδώ θα ανακαλύψετε ότι ο Άγιος Ευστράτιος είναι ψαρότοπος υψηλοτάτων γευστικών προδιαγραφών.

Πολλές σπεσιαλιτέ του νησιού, εντωμεταξύ, θυμίζουν την κοντινή Λήμνο –ο τραχανάς, για παράδειγμα, ή τα τοπικά ζυμαρικά που ονομάζονται φλωμάρια. Εκτός από τα φρέσκα ψάρια, βέβαια, την τιμητική του εδώ έχει και το ντόπιο κρέας, το οποίο είναι απολύτως organic. Απολαύστε τα λοιπόν στο έπακρο.

Τα προϊόντα του νησιού

Τυροκομικά προϊόντα του Συνεταιρισμού: Μελίχλωρο, φέτα ή καλαθάκι, κατσικίσιο τυρί, βούτυρο, μυζήθρα ξερή.

Μέλι: Το μέλι του Άγιου Ευστράτιου θεωρείται εκλεκτό μα δυσεύρετο, μιας και πλέον δεν υπάρχουν επαγγελματίες μελισσοκόμοι. Είναι ανοιχτόχρωμο –οι ντόπιοι το λένε «λευκό μέλι»– έχει γεύση από άνθη λυγαριάς και θεωρείται από τα σπανιότερα στον κόσμο. Αν είστε τυχεροί μπορεί κάποιος ερασιτέχνης μελισσουργός να σας κεράσει ή να σας πουλήσει μικρές ποσότητες.

Κτηνοτροφικά προϊόντα: Τα αρνιά, τα κατσίκια και τα μοσχάρια του νησιού έχουν μοναδική γεύση, καθώς είναι βιολογικά εκτρεφόμενα και αποκλειστικά ελευθέρας βοσκής. Μη φύγετε αν δεν αγοράσετε σιτεμένο μοσχάρι, παϊδάκια και τυριά για το σπίτι.

Βιολογικά λαχανικά: τα λαχανικά που καλλιεργούνται στο νησί δεν είναι μόνο νόστιμα, είναι και βιολογικά. Απολαύστε λοιπόν εξαιρετικές ντομάτες, αγγούρια, καρπούζια κι άλλα ζαρζαβατικά και φρούτα, από τα περιβόλια της περιοχής. Για να θυμηθείτε ή να γνωρίσετε την αληθινή γεύση, που κοντεύει πια να ξεχαστεί.

Πηγή