Επιστολή προς ομιλούντες για «Βλάχικο Πολιτισμό», με την ανάμνηση μιας παλιάς Επιστολής

Του Βεροιώτη Γιάννη Τσιαμήτρου
Η επιστολή αυτή απευθύνεται - με αγάπη (sic!) - προς όσους (ατομικά ή συλλογικά) ομιλούν στην πόλη μου και σε άλλα μέρη της πατρίδας μας για ‘βλάχικο πολιτισμό’. Ακόμη και σε όσους εκφράζουν - αφελώς ή ενσυνείδητα - αυτόν τον ‘πολιτισμό’ στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης και δημοσίως. Τους θυμίζουμε, λοιπόν, μιαν άλλη επιστολή, που Βλάχοι του Σελίου έστειλαν προς ‘Ρουμούνους’ κατά την διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1905-1908). Από τότε που οι εθνικισμοί ήταν σε περισσότερη έξαρση! Δεν είναι μακριά, όμως! Πριν μόλις δυο-τρεις γενιές! Στην διπλανή πόρτα δηλαδή! Μήπως και τώρα οι Ρουμάνοι με νόμο τους (άρθρου 1 του Νόμου 299/13.11.2007, τροπ. 2013) δεν θεωρούν τους λατινόφωνους στον τόπο μας ως Διασπορά τους;

Οι συντάξαντες την επιστολή αυτή, Βλάχοι Έλληνες από το Σέλι, δηλώνουν ξεκάθαρα, με παρρησία και θάρρος, τον ελληνικό τους πολιτισμό (ήθη έθιμα κλπ), την παιδεία τους και τον γραπτό τους λόγο στην ελληνική γλώσσα.

Μπορεί να βρει κανείς αυτήν την επιστολή στο βιβλίο με τίτλο: ‘Αρχεία του Μακεδονικού Αγώνα Περιοχής Βερμίου’, της Πολιτιστικής Εταιρείας Νάουσας ‘Αναστάσιος Μιχαήλ ο λόγιος’, έκδοση του έτους 2022 του Δήμου Νάουσας-Λαογραφικού Μουσείου και συγκεκριμένα στη σελίδα 246 & 247, με αριθμό εγγράφου 19. Την έστειλε αυτούσια ο Καπετάν Αμύντας, λοχαγός Δουμπιώτης Νικόλαος καταγόμενος από την Χαλκιδική) στους προϊσταμένους του, προφανέστατα του Μακεδονικού Αγώνα (ελληνικό προξενείο στην Θεσ/νίκη), στα πλαίσια βέβαια της κρυφής αλληλογραφίας των - από την ελληνική πλευρά - εμπλεκομένων στην τουρκοκρατούμενη Μακεδονία.

Ολόκληρη η επιστολή (αχρονολόγητη, σίγουρα όμως μέσα στα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα, μάλλον το 1907) έχει ως εξής:

«Αντίγραφον της προς τους Ρουμούνους επιστολής των εν Σελίω Βλάχων
Κύριοι, ελάβομεν τας προς ημάς επιστολάς σας και σας ευχαριστούμεν πολύ δια τας συμβουλάς όπου μας κάμνετε. Μας ήλθεν μεγάλη απορία, όταν είδομεν να μας γράφετε να μας απαλλάξητε από τας χείρας των εχθρών, ενώ εσείς είσθε ενωμένοι με αγρίους Βουλγάρους και προσπαθείτε να καταστρέψητε τους Χριστιανούς. - Εάν ήλθατε εκ Ρωμουνίας δι’ημάς να απέλθητε διότι ημείς δεν είμεθα Ρωμούνοι, ομιλούμεν γλώσσαν βλαχικήν διαφέρουσα καθ’ολοκληρίαν της Ρωμουνικής είμεθα Ελληνες και με αυτούς θα ζήσωμεν. 

Τα δε ήθη και έθιμά μας είναι χρηστά και ελληνικότατα και ουχί ανήθικα ως τα των Ρωμούνων. Μας φαίνεται πολύ παράξενον να λέγητε ότι ήλθατε εκ Ρωμουνίας να μας ελευθερώσητε από τους Ελληνες ενώ τύρανος ημών είναι και Βούλγαροι με τους οποίους συμπράτετε και ουχί οι Ελληνες οι οποίοι ξύπνησαν ως ηγεμόνες την Ρωμουνίαν και λοιπούς μέχρι σήμερον ως Κυβερνήται οι Καντακουζηνός, Μάνος και πολλοί άλλοι εις ούς η Ρωμουνία οφείλει την ύπαρξίν της. 

Δεν παραδεχόμεθα ποτέ ότι είσθε γνήσιοι Ρωμούνοι και τούτο διότι δεν παραδεχόμεθα ότι ευρίσκονται ενταύθα άνδρες αποσταλέντες υπό αυτής, διότι καλώς γνωρίζει αύτη ότι η Μακεδονία είναι αδύνατον να προσαρτηθεί εις αυτήν, αν ως λέγετε είσθε αδελφοί μας και ήλθατε δια το καλόν μας πρέπει να χωρισθήτε των Βουλγάρων και να κτυπήσητε αυτούς διότι αυτοί ως και οι Τούρκοι είναι εχθροί μας. 

Εν όσω δεν πράττετε αυτό δεν δυνάμεθα να πεισθώμεν ότι είσθε υποστηρικταί μας. Ημείς ανάγκην υποστηρίξεως δεν έχομεν και αν μας θεωρήτε αδελφούς σας ως μας καλήτε δια της επιστολής σας, ως τοιούτοι και ημείς σας συμβουλεύομεν να χωριστήτε των Βουλγάρων να κτυπήσετε αυτούς και να απόσχητε του βίου ον μετέρχεσθε διότι θα καταστραφήτε και θα μετανοήσητε, αλλά θα είναι αργά. 

Συνέλθετε λοιπόν εις εαυτούς και μη γίνεσθε όργανα τυφλά των ανθρωποφάγων Βουλγάρων, και σας κατηγορεί όλος ο κόσμος δια τα εγκλήματα τα οποία κάμνετε μαζί με αυτούς και το χείριστον όλων είναι όπου λέγουν ότι οι Βλάχοι υποστηρίζουν τους Βουλγάρους μόνο δια μισθόν και δι’ουδένα λόγον. 

Αν λοιπόν είσθε Ρωμούνοι όπερ δεν πιστεύομεν, να απέλθητε εις την πατρίδα σας, αν δε ομόγλωσσοί μας Βλάχοι Ελληνες και προσποιείσθε τους Ρωμούνους ενωμένοι με τους Βουλγάρους, να παρατήσετε το έργον αυτό να κοιτάξετε την δουλειάν σας και ζήσετε ησύχως, ημάς δε μη μας ενοχλήτε του λοιπού δι’επιστολών ομοίων των αποσταλεισών, διότι από γονείς είμεθα καθαροί Ελληνες Βλαχόφωνοι. Ελληνικά γράμματα εμάθομεν και δι’ελληνικών γραμμάτων τηρούμεν όλους τους λογ/μούς μας».

Οι προπαγάνδες έχουν πολλές μορφές, πολλά είδη, πολλούς δικούς τους νόμους και σκοπιμότητες. Δεν είναι απαραίτητα ‘κακές’, ωστόσο, χρησιμοποιούνται περισσότερο για να παραπλανήσουν και να ‘ντύσουν με χρυσό’ μονόπλευρες ιδέες. Στις ημέρες μας είναι ολόκληρη επιστήμη.

Μια συγκεκριμένη Προπαγάνδα, για παράδειγμα αυτή που έχει σχέση με το Βλάχικο Ζήτημα, δεν σταματάει, μάλλον αλλάζει προσωπεία και τεχνικές ή ίσως ‘μεταλλάσσεται’. Είναι μια μεγάλη και περίπλοκη ιστορία. Ένα πράγμα θα τολμούσαμε να πούμε σε αυτή την περίπτωση:

Αυτοί που χρησιμοποιούν αυτήν την τεχνική, ισχυρίζονται με περίτεχνο τρόπο ότι ‘δεν υφίσταται Βλάχικο Ζήτημα’, και την ίδια στιγμή ‘ανακατεύουν’ τους Βλάχους Έλληνες, διχάζοντάς τους. Ένα απλό δείγμα διχασμού εκφράζεται από το στόμα ακόμα και πανεπιστημιακών, οι οποίοι, με ασπίδα την επιστημονικότητα & την επιστημοσύνη, έχουν καταθέσει ότι οι ‘Βλάχοι εντάχθηκαν στο ελληνικό έθνος-κράτος’∙ οι ίδιοι μάλιστα ομιλούν τώρα για ‘Βλάχικο πολιτισμό’ και για ‘Βλάχικη ταυτότητα’. 

Μήπως ο Ρουμανικός πολιτισμός (τέλη του 19ου αι., αρχές & μέσα του 20ου αι.) ‘μεταλλάχθηκε’ τώρα στον τόπο μας σε ‘Βλάχικος πολιτισμός’; Οι Ρουμάνοι, βέβαια, υποστηρίζουν ακόμα και σήμερα ότι οι Βλάχοι είναι δικοί τους (βλ. παραπάνω). Αντιλαμβάνεται άνετα κανείς τους λογικούς συνειρμούς! Αλήθεια, αυτά δεν πρέπει να μας προβληματίζουν;

Σύμφωνα πάντοτε με την γνώμη μας, η παρούσα επιστολή υποστηρίζει τον Ελληνικό Πολιτισμό των Βλάχων μας. Όπως ακριβώς έχει υποστηρίζει και η συμπεριληφθείσα στο παρόν σημείωμα επιστολή Βλάχων του Σελίου προς τους Ρουμούνους (σ.σ. Ρουμανίζοντες και Ρουμάνους) στις ημέρες του Μακεδονικού Αγώνα.

Και αναρωτιόμαστε: ποιος ο λόγος για αναφορές σε ‘Βλάχικο Πολιτισμό’ ή ‘Πολιτισμό των Βλάχων’ και μάλιστα σε τίτλους σωματείων; Ποιοι είναι οι σκοποί αυτής της ρητορικής; Έχουμε κάποια αναζωπύρωση παλιών σχετικά δυσάρεστων καταστάσεων καλυμμένη με ‘μεταλλαγμένο μανδύα’;