Νομιμοποιούνται 1.200.000 οικόπεδα με δασωμένους αγρούς

Ποιοι μπορούν να τεκμηριώσουν εμπράγματο δικαίωμα και σε ποιες περιπτώσεις το Δημόσιο δεν πρόκειται να προβάλει καμία διεκδίκηση. Σε εξέλιξη βρίσκεται εδώ και λίγο καιρό η διαδικασία απόδοσης των δασωμένων αγρών σε όσους τους είχαν δηλώσει στο Κτηματολόγιο. Ο Φορέας ξεκαθάρισε στους αναδόχους μελετητές ότι το δικαίωμα κυριότητας ανήκει σ’ αυτόν που μπορεί να τεκμηριώσει εμπράγματο δικαίωμα, χωρίς να απαιτείται πλέον η ύπαρξη συμβολαιογραφικών τίτλων που έχουν συνταχθεί πριν από τις 23/2/1946 και εφόσον το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαίωμα βάσει τίτλου.

Παράλληλα, τους ενημέρωσε σε ποιες άλλες περιπτώσεις δεν θα προβάλει δικαίωμα κυριότητας το Δημόσιο, προκειμένου να διορθώσουν με εσωτερικές διαδικασίες τους κτηματολογικούς πίνακες και να γίνουν δεκτές οι ενστάσεις των ιδιωτών. Με τον τρόπο αυτόν δίνεται λύση στο ζήτημα που προέκυψε μετά τον αποχαρακτηρισμό όλων των εκτάσεων που είχαν αποτυπωθεί ως δασωμένοι αγροί στους δασικούς χάρτες. Ζήτημα που αφορά περισσότερους από 500.000 πολίτες και 1.200.000 οικόπεδα. Οι υπηρεσίες του Δημοσίου και το Ελληνικό Κτηματολόγιο άρχισαν να διορθώνουν τις αρχικές εγγραφές με εσωτερικές διαδικασίες.

Συγκεκριμένα, είτε το Δημόσιο (μέσω των δασικών υπηρεσιών) θα ανακαλέσει τις δηλώσεις που υπέβαλε με αντικείμενο το δικαίωμα κυριότητάς του σε ακίνητα που εμφανίζονται στους αναρτημένους κυρωμένους δασικούς χάρτες ως δασωμένοι αγροί, είτε θα απορριφθούν από το αρμόδιο Γραφείο Κτηματογράφησης, την αρμόδια Επιτροπή Εξέτασης Υποθέσεων Κτηματογράφησης και την αρμόδια Επιτροπή Ενστάσεων.

Οι απαραίτητες διορθώσεις

Μετά την απόρριψη ή ανάκληση των δηλώσεων, των αιτήσεων διόρθωσης και των ενστάσεων, το Γραφείο Κτηματογράφησης θα προβεί στις απαραίτητες διορθώσεις των οικείων κτηματολογικών πινάκων, καταχωρίζοντας ως κυρίους των ακινήτων τους ιδιώτες που έχουν υποβάλει σχετική δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος στο Κτηματολόγιο. Αν δεν έχει υποβληθεί δήλωση εγγραπτέου δικαιώματος ή με βάση την υποβληθείσα δήλωση δεν θεμελιώνεται επαρκώς δικαίωμα για κάποιο από τα ακίνητα, αυτό εμφανίζεται στους προσωρινούς κτηματολογικούς πίνακες με την ένδειξη «άγνωστου ιδιοκτήτη».

Σε κάθε περίπτωση, για να κερδηθούν οι υποβληθείσες ενστάσεις θα πρέπει να συνοδεύονται με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά έγγραφα, που να αποδεικνύουν ότι η έκταση περιήλθε στον ιδιώτη με νόμιμο τρόπο. Σύμφωνα, λοιπόν, με τον Ν. 4915/2022 το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαιώματα κυριότητας σε εκτάσεις που εμφανίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945 ή εφόσον αυτές δεν είναι ευκρινείς, του 1960, με αγροτική μορφή που δασώθηκαν μεταγενέστερα, ανεξάρτητα από τη μορφή που απέκτησαν αργότερα, επί των οποίων το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου. Πρωτόκολλα διοικητικής αποβολής που έχουν εκδοθεί για τις εκτάσεις αυτές ανακαλούνται ακόμη και αν τελεσιδίκησαν δικαστικά.

Μέχρι σήμερα το Δημόσιο δεν διεκδικούσε την κυριότητα των εκτάσεων αυτών μόνο εφόσον ιδιώτης προσκόμιζε τίτλο παλαιότερο του 1946. Η ρύθμιση αυτή αφορά ουσιαστικά όλες τις περιοχές όπου ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου.

Τι πρέπει να κάνουν οι πολίτες: τα δικαιολογητικά και οι αιτήσεις

Ο ενδιαφερόμενος ιδιοκτήτης που προβάλλει δικαιώματα κυριότητας επί έκτασης, που εμφανίζεται ως ΑΔ στον αναρτημένο ή κυρωμένο δασικό χάρτη (δηλαδή ήταν καλλιεργούμενη έκταση το 1945 και σήμερα φαίνεται δασωμένη) θα υποβάλει αίτημα στο Δασαρχείο.

Με την ανωτέρω αίτηση συνυποβάλλεται από τον ενδιαφερόμενο απόσπασμα του οικείου δασικού χάρτη με εντοπισμένη την υπόψη έκταση επ’ αυτού ή στοιχεία εντοπισμού της, όπως τοπογραφικό ή κτηματολογικό διάγραμμα ή συντεταγμένες κορυφών, καθώς και βεβαίωση από την οικεία Κτηματική Υπηρεσία ότι η έκταση δεν είναι καταγεγραμμένη ως δημόσιο κτήμα.

Ειδικότερα, το Δημόσιο δεν προβάλλει δικαίωμα κυριότητας αν ο ιδιοκτήτης προσκομίσει έγραφα (συμβόλαια προ του έτους 1885) που αποδεικνύουν έκτακτη χρησικτησία, για την οποία θα έχει συμπληρωθεί ο χρόνος της τριακονταετούς νομής με καλή πίστη έως τις 11/9/1915. Για εκτάσεις που έχασαν τον δασικό τους χαρακτήρα πριν τις 11/6/1975, λόγω επεμβάσεων που έλαβαν χώρα με βάση σχετική διοικητική πράξη, η οποία καλύπτεται από το τεκμήριο νομιμότητας, οι υπηρεσίες ζητούν από τους ιδιώτες τα ακόλουθα:για οικοδομικές άδειες που εκδόθηκαν πριν από τις 11/6/1975 να προσκομισθεί βεβαίωση της οικείας Υπηρεσίας Δόμησης ή υπεύθυνη δήλωση αρμόδιου μηχανικού περί μη ανάκλησης ή ακύρωσης της οικοδομικής άδειας και εξαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα που να βεβαιώνει ο μηχανικός για τα όρια αρτιότητας που ίσχυαν κατά τον χρόνο έκδοσης της εν λόγω οικοδομικής άδειας, βασιζόμενος στο θεωρημένο τοπογραφικό διάγραμμα που τη συνοδεύει, το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις οικοδομικών αδειών που έχουν εκδοθεί πριν από την ισχύ του Ν. 4030/2011, δηλαδή από το 1975 έως το 2011, για μη ανακληθείσες ή μη ακυρωθείσες επί εκτάσεων ή τμημάτων αυτών που πληρούν τους όρους αρτιότητας σύμφωνα με το ισχύον καθεστώς κατά τον χρόνο έκδοσής τους, τα κτίρια προϋφιστάμενα του 1955 θεωρούνται νομίμως υφιστάμενα και η ως άνω διάταξη εφαρμόζεται για την έκταση του ακινήτου που αντιστοιχεί στην κάτοψη του κτιρίου. Στην περίπτωση αυτή προσκομίζεται εξαρτημένο τοπογραφικό διάγραμμα όπου θα προσδιορίζονται τα όρια της έκτασης του υφιστάμενου κτίσματος και θα βεβαιώνεται από τον μηχανικό ότι το κτίσμα είναι προϋφιστάμενο της ισχύος του βασιλικού Διατάγματος 09-08/30-9-1955.

Τίτλοι ιδιοκτησίας

Μετά την υποβολή του αιτήματος εξετάζεται από τον δασάρχη (ή τον δ/ντή Δασών εάν δεν υφίσταται Δασαρχείο στην περιφερειακή ενότητα) η τυχόν ύπαρξη τίτλων ιδιοκτησίας του Δημοσίου (από διαθήκη, δωρεά, δικαστική απόφαση κ.λπ.) ή η τυχόν καταγραφή της έκτασης στο βιβλίο δημοσίων κτημάτων ή η τυχόν υπαγωγή της στην κυριότητα του Δημοσίου εξ άλλης αιτίας, π.χ. ως κοινόχρηστης ή διαθέσιμης εποικιστικής έκτασης.

Σε περίπτωση που ο δασάρχης ή ο δ/ντής Δασών διαπιστώσει την ύπαρξη στοιχείων θεμελιωτικών της κυριότητας του Δημοσίου, εκ των ανωτέρω, απαντά στον αιτούντα περί της μη δυνατότητας εξέτασης του αιτήματός του. Αλλως, εάν δηλαδή το Δημόσιο δεν θεμελιώνει δικαιώματα κυριότητας βάσει τίτλου επί της εν λόγω έκτασης, τότε η αρμόδια Δασική Υπηρεσία χορηγεί στον ενδιαφερόμενο έπειτα από αίτημά του και προκειμένης της μεταβίβασης αυτής, σχετική βεβαίωση περί της μη ύπαρξης στοιχείων θεμελιωτικών του δικαιώματος κυριότητας του Δημοσίου.

Η βεβαίωση αυτή αποστέλλεται από τη Δασική Υπηρεσία και στο Ελληνικό Κτηματολόγιο, προκειμένου να διορθώσει την αρχική εγγραφή της έκτασης ως δημόσιας και να τη μετεγγράψει στον ιδιώτη.

Τι γίνεται αν η έκταση έχει μετατραπεί σε δάσος

Σε περίπτωση που η έκταση φέρει μορφή δάσους, υπάγεται στη δασική νομοθεσία, δυναμένη να διατεθεί για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, υπό τους ειδικότερους όρους και τη διαδικασία της παρ. 2 του άρθρου 67 ή για την πραγματοποίηση έτερης επιτρεπτής επέμβασης, σύμφωνα με το Εκτο Κεφάλαιο του Ν. 998/1979, όπως ισχύει.

Δηλαδή, εάν το αγροτεμάχιο ήταν αγροτικής μορφής στο παρελθόν, αλλά σήμερα είναι δάσος (έως 30 στρέμματα), επιτρέπεται μόνο η χρήση του για γεωργική και δενδροκομική εκμετάλλευση, χωρίς να επιτρέπεται η περαιτέρω αλλαγή της χρήσης του. Αλλως, εάν δηλαδή ο δασωθείς αγρός φέρει σήμερα μορφή δασικής έκτασης, τότε εξαιρείται από τη δασική νομοθεσία, αναμορφούμενου αναλόγως του οικείου δασικού χάρτη, σύμφωνα με την απόφαση της Επιτροπής Δασολογίου.

Σε ποιες άλλες περιπτώσεις ένας ιδιώτης αναγνωρίζεται ως κύριος δασικών ακινήτων

Οι δασωμένοι αγροί δεν αποτελούν τη μοναδική κατηγορία δασικών ακινήτων στην οποία ένας ιδιώτης μπορεί να κερδίσει τη διαμάχη με το Δημόσιο και να αναγνωριστεί από το Κτηματολόγιο ως κύριος δάσους ή δασικής έκτασης.

Όπως εξηγεί η έμπειρη τοπογράφος – πολεοδόμος μηχανικός Γραμματή Μπακλατσή, ένας ιδιώτης μπορεί να είναι κύριος δασικών ακινήτων στις πιο κάτω περιπτώσεις:

1. Αναγνωρίστηκαν ως ιδιωτικά:Με τη διαδικασία του νόμου από 17/29 Νοεμβρίου 136 (ΦΕΚ69/1.12.1836) «περί ιδιωτικών δασών».
Με τις διατάξεις νόμου του 1888 «περί διακρίσεως και οροθεσίας των δασών», εφόσον συντάχθηκαν πρωτόκολλα αποτερματισμού.
Με αμετάκλητες αποφάσεις των πολιτικών δικαστηρίων, στις οποίες διάδικος, αρχικός ή κατά παρέμβαση, ήταν το Ελληνικό Δημόσιο.
Με αποφάσεις του υπουργού Γεωργίας, που εκδόθηκαν ύστερα από γνωμοδοτήσεις των συμβουλίων επί ιδιοκτησιακών θεμάτων, καθώς και με αποφάσεις των γενικών διοικητών και του επιτρόπου Διοίκησης με τις οποίες κρίθηκαν ιδιοκτησιακές υποθέσεις.
Με αποφάσεις του Διοικητικού Δικαστηρίου του Υπουργείου Γεωργίας του νόμου 2201/1920 και του Ν.Δ. 21 Σεπτεμβρίου 1926.
Με αποφάσεις του υπουργού Γεωργίας κατά τις διατάξεις του Ν.Δ. 841/1941 «περί λήψεως εκτάκτων μέτρων διά την εκμετάλλευσιν και διαχείρισιν των δασών, λόγω των εκ του πολέμου δημιουργηθεισών συνθηκών», του Ν.Δ. 2501/1953 «περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως ενίων διατάξεων των περί δασών νόμων» και του Δασικού Κώδικα (Ν.Δ. 86/1969).
Με τις διατάξεις του διατάγματος 2468/1917 και του νόμου 1072/1917.
Με αποφάσεις νομαρχών κατά τις διατάξεις του νόμου 998/1979.
Με τις διατάξεις του νόμου 248/1976 και με τη διαδικασία των άρθρων 12 του ιδίου σύμφωνα με τα οποία δεν αποτελούν δάσος ή δασική έκταση και αν ακόμη απέκτησαν μεταγενεστέρως δασικό χαρακτήρα, εφόσον έχουν εκδοθεί για τις εκτάσεις αυτές ή για τμήματα τους μέχρι τις 31/3/2011 από τις αρμόδιες δασικές Αρχές διοικητικές πράξεις.
Με τις διατάξεις του Αγροτικού Κώδικα.
Με τις διατάξεις του ν. δ. 2185/1952 «περί αναγκαστικής απαλλοτριώσεως κτημάτων προς αποκατάστασιν ακτημόνων καλλιεργητών και κτηνοτρόφων», που αναγνωρίστηκαν ως ιδιωτικές με τις αποφάσεις των Επιτροπών Απαλλοτριώσεων.
Με τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 11 του ν. 3147/ 2003.
Σύμφωνα με τις καταχωρήσεις στα κτηματολογικά βιβλία του Κτηματολογίου Ρόδου και Κω – Λέρου.


2. Παραχωρήθηκαν κατά κυριότητα:Με τις διατάξεις των νόμων με τους οποίους εκποιήθηκαν ή παραχωρήθηκαν από το υπουργείο Οικονομικών ή την αεροπορική άμυνα δημόσια κτήματα, ανεξαρτήτως του χρόνου εκποίησης ή παραχώρησης και της μορφής των κτημάτων.
Με τις διατάξεις των προϊσχυσάντων δασικών κωδίκων των νόμων 2636/1924, 3077/1924, 3542/1928, του νόμου 4173/1929, του Α.Ν. 857/1937 «περί παραχωρήσεως δημοσίων και κοινοτικών δασικών εκτάσεων διά σκοπούς γεωργικούς και δενδροκομικής εκμεταλλεύσεως» και του Ν.Δ. 86/1969.
Με τις διατάξεις του νόμου 4108/1929 «περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως διατάξεων τινών της νομοθεσίας περί δήμων και κοινοτήτων».
Με το Ν.Δ. Από 17/18/10/1923 «περί παραχωρήσεως κυριότητας δασών ρητινευομένων υπό ιδιωτών» και το Ν.Δ. 2501/1953.
Με τις διατάξεις του νόμου 998/1979, του νόμου 1734/1987, καθώς και άλλων διατάξεων της δασικής νομοθεσίας.

3. Περιήλθαν «κατά κυριότητα» στις παρακάτω περιπτώσεις:Στους υπερθεματιστές.
Σε τρίτους, βάσει συμβιβαστικών πράξεων με το Ελληνικό Δημόσιο.
Από διαχωρισμό υπέρ των Ταμείων Εφέδρων Πολεμιστών Κρήτης και των μονών.
Σε τρίτους από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, με την προϋπόθεση ότι τα κτήματα αυτά είχαν παραδοθεί στην ΕΤΕ με πρωτόκολλο παράδοσης και παραλαβής.
Στην εγχώρια περιουσία των νήσων Κυθήρων και Αντικυθήρων
Με τις διατάξεις του νόμου 3208/2003 «περί διακατεχόμενων δασών και κατασκηνώσεις – παιδικές εξοχές».
Κατόπιν αδείας του υπουργού Γεωργίας.
Η διαφορά δάσους και δασικής έκτασης

Παρά το πλήθος διαταγμάτων και νόμων, είναι ακόμα και σήμερα «μπλεγμένο» τι θεωρείται ιδιωτικό δάσος ή δασική έκταση και τι ανήκει στο Δημόσιο. Σύμφωνα με το Βασιλικό Διάταγμα της 17ης-29ης Νοεμβρίου 1836, ιδιωτικά δάση είναι μόνον εκείνα που μεταβιβάστηκαν κατά τους νόμιμους οθωμανικούς τύπους και αποδεικνύεται ότι υφίσταντο ως ιδιόκτητα πριν από την έναρξη του υπέρ της ανεξαρτησίας Αγώνα.

Επίσης, ιδιωτικά δάση είναι και αυτά που βρίσκονται εντός μεγάλων ιδιωτικών κτημάτων – χωρίων (τσιφλίκια), ακόμη και αν αυτά δεν αναγράφονται ρητά στους τίτλους ιδιοκτησίας των κτημάτων, εφόσον προκύπτει ότι περιέχονται εντός των ορίων τους.

Οσον αφορά τη διαφορά δάσους και δασικής έκτασης, η κυρία Μπακλατσή διευκρινίζει ότι ως δάσος ή δασικό οικοσύστημα νοείται το οργανικό σύνολο άγριων φυτών με ξυλώδη κορμό πάνω στην αναγκαία επιφάνεια του εδάφους, τα οποία, μαζί με την εκεί συνυπάρχουσα χλωρίδα και πανίδα, αποτελούν μέσω της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης και αλληλεπίδρασής τους ιδιαίτερη βιοκοινότητα (δασοβιοκοινότητα) και ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον (δασογενές). Από την άλλη, δασική έκταση υπάρχει όταν στο παραπάνω σύνολο η άγρια ξυλώδης βλάστηση, υψηλή ή θαμνώδης, είναι αραιά.

Υπάρχουν, όμως, και πολλά συμβόλαια που αναφέρονται σε διακατεχόμενο δάσος. Πρόκειται για μία ιδιαίτερη κατηγορία διακατεχόμενων από ιδιώτες δασικών εκτάσεων, το ιδιοκτησιακό καθεστώς των οποίων για διάφορους λόγους δεν έχει επιλυθεί. Με τις διατάξεις του νόμου 3208/2003 καθορίζονται τόσο τα δικαιώματα του Δημοσίου επί αμφισβητούμενων δασικών εκτάσεων όσο και τα δικαιώματα νομής, χρήσης και κάρπωσης των ιδιωτών επ’ αυτών οι οποίοι ασκούσαν επί σειρά ετών πράξεις νομής και κατοχής χωρίς ενόχληση από κανέναν.

Πηγή