Αυτισμός: Διαταραχή ή... πλεονέκτημα

Τα Παιδιά της Άνοιξης, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού

Ο αυτισμός αποτελεί μία σοβαρή νεύρο-ψυχιατρική και αναπτυξιακή διαταραχή με συχνότερη εμφάνιση σε άτομα αρσενικού γένους. Στο πλαίσιο αυτής της διαταραχής εμποδίζεται ή δυσκολεύεται η ανάπτυξη ορισμένων ψυχολογικών δεξιοτήτων, που είναι ζωτικές για την ψυχο-κοινωνική λειτουργία και επάρκεια του ανθρώπου. Οι δεξιότητες αυτές σχετίζονται με την κοινωνική και συναισθηματική συναλλαγή και αμοιβαιότητα, την επικοινωνία και την οργάνωση πρόσφορης και σκόπιμης δραστηριότητας. Στις περιοχές αυτές, τα αυτιστικά άτομα εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες και χαρακτηριστικές αποκλίσεις.

Πιο αναλυτικά, τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν σοβαρή επιβράδυνση στη γλωσσική επικοινωνία, καθώς η γλωσσική τους ικανότητα εξελίσσεται αργά ή κάποιες φορές καθόλου. Ωστόσο, σε περίπτωση ανάπτυξής της διακρίνεται από μονοτονία, έλλειψη νοήματος και γι’ αυτόν το λόγο χαρακτηρίζεται ως άτυπη . Επίσης, συχνά τα άτομα με αυτισμό τείνουν να μιμούνται άκαιρα ήχους (ηχολαλία), τους οποίους έχουν ακούσει από οικεία τους πρόσωπα ή γενικότερα από τον κοινωνικό τους περίγυρο.

Επιπλέον, παρατηρείται έντονη δυσκολία στη σύναψη των κοινωνικών σχέσεων και κοινωνικοποίησης. Συγκεκριμένα, τα παιδιά με αυτισμό συχνά κάθονται μόνα τους και δεν αλληλοεπιδρούν με τους άλλους, δίνοντας την αίσθηση ότι δεν έχουν κάποιο ενδιαφέρον για τον κόσμο γύρω τους. Ακόμη, σημειώνονται ανακόλουθες μορφές αισθητηριακών αντιδράσεων, απουσία αυθορμητισμού, έλλειψη δημιουργικής φαντασίας κι αίσθηση του χιούμορ τόσο στην καθημερινότητά τους όσο και στο παιχνίδι τους.

Επιπλέον, τα άτομα που ανήκουν στο οικείο φάσμα διακρίνονται από μια στερεοτυπία στην κίνηση, όπως περιστροφή των δακτύλων, κούνημα του κεφαλιού ή του κορμού και γενικότερα ακολουθούν μοτίβα κινήσεων στην καθημερινότητά τους. Τέλος, συνηθίζουν να αποκτούν εμμονές με αντικείμενα ή ακολουθούν πιστά μια συγκεκριμένη ρουτίνα (πρόγραμμα), η οποία σε περίπτωση που αλλάξει τους προκαλεί θυμό και αναστάτωση.

Ωστόσο, ορισμένα άτομα με αυτισμό επιδεικνύουν ιδιαίτερες ικανότητες παρ' όλη τη γενική δυσλειτουργία τους, όπως ισχυρή μνήμη, μαθηματική και τρισδιάστατη σκέψη, μουσικές και καλλιτεχνικές ικανότητες, ειλικρίνεια και ικανότητα εστίασης της προσοχή τους. Περίπου 1 στα 10 άτομα με αυτισμό έχουν ιδιαίτερη κλίση σε έναν τομέα και μπορεί να επιδείξουν εξέχουσα επίδοση σε αυτόν και να ξεχωρίσουν μέσα στο γενικό πληθυσμό. Κάποια παιδιά με αυτισμό μπορεί να έχουν ιδιαίτερα ταλέντα, για παράδειγμα στη ζωγραφική, στη μουσική ή στον μαθηματικό υπολογισμό.

Επίσης, διαθέτουν πολύ καλή μακρόχρονη μνήμη, καθώς, μπορούν να συγκρατήσουν για αρκετό χρονικό διάστημα μεγάλο όγκο πληροφοριών (π.χ. τον κατάλογο των περιεχομένων μιας εγκυκλοπαίδειας). Ακόμη, ένας μικρός αριθμός παιδιών με τη διαταραχή αυτή επιδεικνύει ιδιαίτερο ταλέντο στις τέχνες (μουσική ή ζωγραφική), αλλά και ικανότητες επίλυσης πολύπλοκων και μακροσκελών μαθηματικών πράξεων σε πολύ λίγο χρόνο. Τέλος, έχουν εξαιρετικές μουσικές ικανότητες, καθώς είναι σε θέση να αναγνωρίζουν πολύ γρήγορα τον τόνο μιας μελωδίας, με αποτέλεσμα να μπορούν πολλές φορές να μάθουν γρήγορα να παίζουν πολλά διαφορετικά μουσικά όργανα.

Η ομάδα των Ειδικών Παιδαγωγών του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων «Τα Παιδιά της Άνοιξης»:

- Κοιλανίτου Περιστέρα
- Κολοθά Παυλίνα
- Παπαδόπουλος Ευάγγελος

Για να μάθετε περισσότερα μπορείτε να ανατρέξετε στο παρακάτω σύγγραμμα:

Στασινός, Δ. (2020). Η Ειδική Συμπεριληπτική Εκπαίδευση 2027. Η ελκυστική εκδίπλωσή του στο Νέο ψηφιακό σχολείο με ψηφιακούς πρωταθλητές. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση (Κεφ. 2ο ) (γ΄ αναθεωρημένη έκδοση).