«Bούλιαξαν» οι φούρνοι της Βέροιας - Στην ουρά για μια λαγάνα

Από πού προήλθε το έθιμο;

Ένας μικρός πανικός έγινε την Καθαρά Δευτέρα στα αρτοποιεία της πόλης μας. Από τις πρώτες πρωινές ώρες οι καταναλωτές άρχισαν να αδειάζουν τα ράφια με τις λαγάνες, αφού δεν θα μπορούσε να λείπει από το παραδοσιακό σαρακοστιανό τραπέζι. Χιλιάδες Βεροιώτες βγήκαν στην αγορά για να βρουν φθηνές λαγάνες, κυρίως από φούρνους της περιοχής τους. Φέτος η παραδοσιακή λαγάνα είναι ακριβότερη σε ποσοστό από 10% έως και 30%, με τους αρτοποιούς να δηλώνουν πλέον αδυναμία να απορροφήσουν τις μεγάλες αυξήσεις στις πρώτες ύλες.

Μάλιστα, οι ίδιοι, προσπάθησαν να έχουν κάποιες εκπτώσεις λόγω της σημερινής ημέρας, αλλά και πολλές διαφορετικές γεύσεις. Επίσης, στους φούρνους της Βέροιας οι πελάτες εκτός από την παραδοσιακή λαγάνα μπορούν να προμηθευτούν και και άλλα υλικά προκειμένου να εμπλουτίσουν το σαρακοστιανό τους γεύμα.

Από πού προήλθε το έθιμο;

Το παραδοσιακό έθιμο της λαγάνας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο νηστίσιμο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας. Η λαγάνα είναι άζυμος άρτος, που σημαίνει ότι παρασκευάζεται χωρίς προζύμι και φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τους Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο, υπό την καθοδήγηση του Μωυσή. Έκτοτε, επιβαλλόταν από το Μωσαϊκό Νόμο για όλες τις ημέρες της εορτής του Πάσχα, μέχρι που ο Χριστός στο τελευταίο του Πάσχα ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.

Η ιστορία της λαγάνας διατρέχει όλη τη διατροφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο Αριστοφάνης στις "Εκκλησιάζουσες" λέει «Λαγάνα πέττεται», ενώ ο Οράτιος στα κείμενά του, αναφέρει τη λαγάνα ως «Το γλύκισμα των φτωχών».

Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς, τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια και να καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής.

Γιατί η συγκεκριμένη Δευτέρα λέγεται «Καθαρά»; Η ονομασία προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής, να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως «ημέρα κάθαρσης». Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους, όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. Επίσης, κατά την ημέρα αυτή εξέρχονταν όλοι οικογενειακώς στην ύπαιθρο και έστρωναν κάτω στη γη και έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά όπως χαλβά, ελιές, ταραμά και -φυσικά- λαγάνα.