Δήμαρχοι - Περιφερειάρχες με 42% - Επιστροφή στον εκλογικό νόμο του 2006

Ο κύβος ερρίφθη. Ο νέος εκλογικός νόμος για την αυτοδιοίκηση είναι σχεδόν έτοιμος και πρόκειται να έρθει προς συζήτηση στο επόμενο υπουργικό συμβούλιο για να ακολουθήσει στη συνέχεια η συζήτηση και ψήφισή του από τη Βουλή. Αυτό επισημοποιήθηκε κατά τη χθεσινή επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη στο υπουργείο Εσωτερικών. Όπως υπενθύμισε ο πρωθυπουργός ο νόμος αυτός υπήρξε προεκλογική δέσμευση της Νέας Δημοκρατίας την οποία η κυβέρνηση σπεύδει τώρα να υλοποιήσει αν και απέχουμε περισσότερο από δυόμισι χρόνια από τις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές. Σύμφωνα με μία ερμηνεία η βιασύνη αυτή πιθανόν να συνδέεται με το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών γι' αυτό η κυβέρνηση φροντίζει να τελειώσει με αυτήν την εκκρεμότητα.

Σύμφωνα με πληροφορίες ο νέος εκλογικός νόμος με βάση τον οποίο θα γίνουν οι δημοτικές και περιφερειακές εκλογές του 2023 θα έχει πολλές ομοιότητες με αυτόν του 2006 ο οποίος είχε εφαρμοστεί σε εκείνη μόνο την εκλογική αναμέτρηση. Σημειώνεται πως στις δέκα από τις συνολικά δώδεκα εκλογικές αναμετρήσεις για την αυτοδιοίκηση οι οποίες πραγματοποιήθηκαν μετά τη μεταπολίτευση ίσχυε ένα πάγιο εκλογικό σύστημα βάσει του οποίου για να εκλεγεί δήμαρχος (αργότερα και νομάρχης και μετέπειτα και περιφερειάρχης), έπρεπε να συγκεντρώσει το 50% συν 1 των ψήφων. Είτε στην πρώτη είτε στη δεύτερη Κυριακή.

Το 2006, και μόνον για εκείνες τις εκλογές, το όριο εκλογής από την πρώτη Κυριακή έπεσε στο 42%. Αυτό πρόκειται να επανέλθει τώρα με τον νέο εκλογικό νόμο. Σύμφωνα με μια παραλλαγή αυτής της ρύθμισης ενδέχεται το όριο εκλογής από τον πρώτο γύρο να πέσει και στο 40%, αλλά υπό την προϋπόθεση ότι ο δεύτερος συνδυασμός θα απέχει τουλάχιστον 5% από τον πρώτο.

Παράλληλα, καταργείται η απλή αναλογική με την οποία εξελέγησαν τα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια στις εκλογές του 2019. Αντ' αυτού προτείνεται όποιος συνδυασμός εκλεγεί από την πρώτη Κυριακή να εξασφαλίζει τα 3/5 των εδρών, ενώ όσοι δήμαρχοι και περιφερειάρχες εκλεγούν τη δεύτερη Κυριακή εξετάζεται να έχουν μικρότερη πλειοψηφία, κατά μία έως τρεις έδρες πέραν του 50% των εδρών. Με τον τρόπο αυτό εξαλείφεται το φαινόμενο δεκάδων δημάρχων οι οποίοι το 2019 εξελέγησαν τη δεύτερη Κυριακή με αποτέλεσμα να μην διαθέτουν πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο. Μάλιστα υπήρξαν περιπτώσεις, με ενδεικτικότερη αυτήν του δήμου Θεσσαλονίκης όπου ο εκλεγμένος δήμαρχος είχε λιγότερους συμβούλους ακόμη και από την μείζονα αντιπολίτευση, μόλις επτά στους σαράντα εννέα.

Μια άλλη, σημαντική αλλαγή αφορά την κατάργηση της ξεχωριστής κάλπης από την οποία εξελέγησαν το 2019 τα τοπικά κοινοτικά συμβούλια. Με το νέο νόμο επανέρχεται το παλιό καθεστώς όπου οι υποψήφιοι κοινοτικοί σύμβουλοι μπαίνουν σε ενιαίο συνδυασμό με τους υποψήφιους δημοτικούς συμβούλους και φυσικά τον υποψήφιο δήμαρχο.

Κατά τις προπαρασκευαστικές συζητήσεις για το νέο εκλογικό νόμο το υπουργείο Εσωτερικών εξέταζε και δύο ακόμη μέτρα. Το ένα αφορούσε τη μείωση του αριθμού των μελών των δημοτικών και περιφερειακών συμβουλίων με το επιχείρημα αυτά να γίνουν πιο αποτελεσματικά. Σημειώνεται ότι στις εκλογές του 2019 οι υποψήφιοι στους δήμους (δήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι) ανήλθαν σε 69.821, ενώ οι αντίστοιχοι στις περιφέρειες (περιφερειάρχες και περιφερειακοί σύμβουλοι) σε 7.668.

Το δεύτερο μέτρο αφορά το ενδεχόμενο να οριστεί πλαφόν για την εκλογή στο δημοτικό ή περιφερειακό συμβούλιο. Κατά αναλογία δηλαδή με το πλαφόν του 3% που υπάρχει για την είσοδο ενός κόμματος στο Κοινοβούλιο. Εάν, τελικά, οριστεί πλαφόν, αυτό ενδέχεται να είναι και λίγο μικρότερο, π.χ. 2%. Εάν στις εκλογές του 2019 υπήρχε το πλαφόν του 3% τότε στο δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης θα είχαν εκπροσωπηθεί μόνον επτά από τους συνολικά δέκα εννέα συνδυασμούς. Μάλιστα, μεταξύ αυτών οι οποίοι θα έμεναν εκτός είναι και τρεις υποψηφίων δημάρχων οι οποίοι στη συνέχεια έγιναν αντιδήμαρχοι.

“Οι αλλαγές στον εκλογικό νόμο για την ανάδειξη των διοικήσεων των δήμων είναι επιβεβλημένες. Ο προηγούμενος νόμος δημιούργησε πολλά προβλήματα στην πλειονότητα των δήμων, χωρίς να επιλύσει κανένα από τα ζητήματα της αυτοδιοίκησης. Εμείς έχουμε καταθέσει τις προτάσεις μας στο υπουργείο και αναμένουμε την τελική μορφή του νομοσχεδίου”, δήλωσε στην Voria.gr ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας και δήμαρχος Τρικκαίων, Δημήτρης Παπαστεργίου.

Εάν ο νέος νόμος ίσχυε το 2019

Στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019 από την πρώτη Κυριακή εξελέγησαν 107 δήμαρχοι οι οποίοι συγκέντρωσαν άνω του 50%, ενώ άλλοι 225 βγήκαν τη δεύτερη Κυριακή. Εάν ίσχυε τότε το πλαφόν εκλογής του 42%, θα είχαν εκλεγεί άλλοι 75 δήμαρχοι από τον πρώτο γύρο. Μεταξύ αυτών και δήμαρχοι μεγάλων πόλεων όπως Αθήνα, Πειραιάς, Ηράκλειο, Λάρισα, Λαμία, Καστοριά, Σέρρες, Κομοτηνή, Ρέθυμνο, Αγρίνιο, Μεσολόγγι κ.ο.κ.

Αντιθέτως, δεν θα άλλαζε τίποτε ως προς την εκλογή των περιφερειαρχών καθώς, κανείς από τους επτά περιφερειάρχες οι οποίοι εξελέγησαν τη δεύτερη Κυριακή δεν είχε συγκεντρώσει ποσοστό άνω του 42% την πρώτη. Βεβαίως, θα άλλαζαν σημαντικά οι συσχετισμοί των συνδυασμών σε αυτά τα επτά περιφερειακά συμβούλια λόγω κατάργησης της απλής αναλογικής.