Σιάτιστα, η αρχοντική κωμόπολη της Δυτικής Μακεδονίας

Εμφανή τα σημάδια της μεγάλης ακμής που έζησε κατά τον 18ο αιώνα
Αφμιθεατρικά χτισμένη σε μια πλαγιά του όρου Βέλιας, στο λόφο του Προφήτη Ηλία, η Σιάτιστα ξεπροβάλλει σε υψόμετρο 872- 942 μέτρων, σε απόσταση 25 χλμ. δυτικά της Κοζάνης. Η αρχοντική κωμόπολη συνεπαίρνει τον επισκέπτη της, τόσο με τα πανέμορφα αρχοντικά -χαρακτηριστικά δείγματα της αρχιτεκτονικής του 18ου αιώνα- όσο και με τα διάσημα γλυκά κρασιά της.

Σε κοντινή απόσταση από τον Αλιάκμονα, μόλις 5 χλμ. την χωρίζουν από αυτόν, είναι χωρισμένη σε δύο συνοικίες, τη Χώρα και τα Γεράνεια, και γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη από τον 15ο αιώνα, με την αποκορύφωσή της ακμής της να σημειώνεται κατά τον 18ο και 19ο αιώνα. Το εμπόριο, η γουνοποιία και η αμπελουργία ήταν οι βασικοί λόγοι που κατά αυτές τις περιόδους η κωμόπολη του νομού Κοζάνης βίωσε ένδοξες στιγμές. Μάλιστα, πρόκειται για τη μοναδική μακεδονική πόλη εκείνη την περίοδο που διέθετε ολοκληρωμένο δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης.

Από τα πιο σημαντικά μνημεία της Σιάτιστας τα χαρακτηριστικά αρχοντικά της, τα οποία δημιουργήθηκαν από περιπλανώμενους μαστόρους της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Πρόκειται για διώροφα κτίρια με ψηλούς, πέτρινους και απόρθητους τοίχους, μια αυλή και πολεμίστρες. Εσωτερικά είναι πλούσια διακοσμημένα και με χώρους που χαρακτηρίζονται για την αυτοτέλειά τους.

Στα όσα αξίζει να παρατηρήσει κανείς από κοντά το Αρχοντικό Δολγκήρα, από τα πιο χαρακτηριστικά και εντυπωσιακά της εποχής του, το οποίο λειτουργεί ως λαογραφικό μουσείο, ο μητροπολιτικός ναός του Αγίου Δημητρίου και ο ναός της Αγίας Παρασκευής και Αγίας Αικατερίνης, στην πλατεία της Γεράνειας, από τους αρχαιότερους που σώζονται μέχρι σήμερα.

Η Σιάτιστα μπορεί να επιλεγεί, επίσης, ως ορμητήριο για ενδιαφέρουσες διαδρομές προς το όρος Άσκιο και την γνωριμία με τα γραφικά χωριά που «φωλιάζουν» στις πλαγιές του.