Αστέρια και Άνθρωποι στη νέα χιλιετία: «Υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί;»

Συνεχίζεται η επιτυχημένη σειρά των ομιλιών «Αστέρια και Άνθρωποι στη νέα χιλιετία» που διοργανώνουν ο Δήμος Ηρωικής Πόλης Νάουσας και η Εταιρεία Αστρονομίας και Διαστήματος Βόλου - παράρτημα Νάουσας. Η επόμενη ομιλία με τίτλο «Αν υπάρχουν εξωγήινοι πολιτισμοί πως μπορούμε να
τους εντοπίσουμε; Μια επιστημονική προσέγγιση.» θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2019 και ώρα 20:00 στην αίθουσα ομιλιών του Πολυχώρου Πολιτισμού «Χρήστος Λαναράς» (Βέτλανς). Ομιλητής θα είναι ο Διδάκτων Φυσικής του Ε.Μ.Π. κ. Χρίστος Θ. Ξενάκης.

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΟΜΙΛΙΑΣ

Πριν από μισό αιώνα, ερωτήματα όπως το παραπάνω, ανήκαν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας και ήταν σχεδόν απαγορευμένα για την αστρονομία και την αστροφυσική! Τις τελευταίες δύο δεκαετίες το «τοπίο» έχει αλλάξει ριζικά, ιδιαίτερα μετά την ανακάλυψη χιλιάδων εξωπλανητών, δεκάδες εκ των οποίων ανήκουν στην λεγόμενη «κατοικήσιμη ζώνη» του άστρου τους. Και όλα αυτά στη «γειτονιά» μας, μερικές δεκάδες ή εκατοντάδες έτη φωτός μακριά μας. Η σύγχρονη διαστημική τεχνολογία επιτρέπει έμμεσα ή άμεσα, την ανίχνευση εξωπλανητών στο Γαλαξία μας. Ένα στα πέντε άστρα του είναι σαν τον Ήλιο μας και το καθένα έχει τουλάχιστον ένα πλανήτη «τύπου Γης»! Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου 10 δισεκατομμύρια «γαίες» στην αντίστοιχη κατοικήσιμη ζώνη, μόνο στο Γαλαξία μας ! Σκεφθείτε ότι υπάρχουν δισεκατομμύρια γαλαξίες. Λογικό λοιπόν είναι, σπουδαίοι επιστήμονες και μεγάλα Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα σε όλο τον κόσμο να ασχολούνται πλέον σοβαρά με το θέμα, θέτοντας ερωτήματα, όπως αυτό της ομιλίας μας. Η σημερινή διάλεξη είναι μια ανασκόπηση των επιστημονικών δεδομένων που έχουμε μέχρι σήμερα και αφορούν την πιθανή ύπαρξη εξωγήινων ανεπτυγμένων πολιτισμών (Extra Terrestrial Civilisations – E.T.C. ). Κύριο μέλημα των αστροφυσικών είναι η κατηγοριοποίηση των πιθανών πολιτισμών, η οποία θα μπορούσε να καθορίσει τη μεθοδολογία, την τεχνολογία και την προοπτική της επιστημονικής έρευνας προς αυτή την κατεύθυνση! Έτσι, τα ερωτήματα των ειδικών μορφοποιούνται ως εξής: «…αν υπήρξαν ή υπάρχουν E.T.C., δεν θα έπρεπε οι δραστηριότητές τους να έχουν αφήσει ένα ευδιάκριτο «ίχνος» στο υπέρυθρο φάσμα της ακτινοβολία τους ή δεν θα έπρεπε να υπάρχουν εκπομπές στην περιοχή των ραδιοκυμάτων ή κάπου αλλού;». Δηλαδή, «δεν θα έπρεπε να υπάρχει ένα είδος τεχνο-υπογραφής με μεγακατασκευές, κλπ., ώστε όλα αυτά να αποτελέσουν κριτήριο για την περιγραφή, την ταξινόμηση και τον εντοπισμό τους;». Μια τέτοια προσπάθεια πρωτοξεκίνησε από τον Ρώσο αστροφυσικό Nikolai Kardashev και συμπληρώθηκε αργότερα από τον ίδιο και από άλλους (Carl Sagan, Zoltan Galantai, Michio Kaku, John Barrow, κλπ.).

Η έρευνα έχει εντατικοποιηθεί τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά το ερώτημα του Enrico Fermi “where are they?” (Fermi paradox), είναι πάντα παρών, αφού κανένα σαφές και ξεκάθαρο «ίχνος» δεν έχει εντοπισθεί μέχρι τώρα! Είμαστε, μήπως, μόνοι, δεν «βλέπουμε» τα ίχνη τους γιατί δεν συνυπάρχουμε σε κοντινές αποστάσεις ή μήπως ψάχνουμε με ακατάλληλα «εργαλεία» να βρούμε μια «βελόνα» σε μια τεράστια «θυμωνιά από άχυρο»; (Cosmic Haystack). Όπως και να ’χει το ζήτημα, η ανάλυση που θα γίνει από τη σκοπιά των νόμων της Φυσικής και η κατηγοριοποίηση των πιθανών E.T.C. μέσω των προταθέντων κλιμάκων, αποτελεί μια ουσιαστική κωδικοποίηση των γνώσεων και των προσδοκιών μας, αφού οι κλίμακες αυτές συνιστούν μια ορθολογική και βασισμένη σε επιστημονικά δεδομένα, αντιμετώπιση του προβλήματος! Πάντως, η επιστημονική αναζήτηση τεχνολογικά εξελιγμένων εξωγήινων πολιτισμών, αν μη τι άλλο, θα προσπαθήσει να δώσει απάντηση και σε δικά μας θεμελιώδη υπαρξιακά, ηθικά και φιλοσοφικά ερωτήματα που μας ταλανίζουν εδώ και χιλιετίες!

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΜΙΛΗΤΗ

Γεννήθηκε στο Βόλο όπου και παρακολούθησε τα εγκύκλια μαθήματα στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης. Σπουδές στη Φυσική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. Μεταπτυχιακές σπουδές στη Διδακτική Φυσικών Επιστημών και Διδακτορικό Δίπλωμα στη Φυσική. Εξειδικεύσεις στο Παρίσι (Paris-VI) και στη Λυών (Académie de Lyon) της Γαλλίας, καθώς και στο Σαουθάμπτον (University of Southampton) της Αγγλίας. Έχει διδάξει στη Μέση Εκπαίδευση ως Καθηγητής Φυσικής, υπήρξε Διευθυντής του 1ου Λυκείου Βόλου, Σχολικός Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών καθώς και Πάρεδρος επί θητεία του (πρώην) Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Έχει εργαστεί ακόμη ως Καθηγητής Φυσικής και Συντονιστής του Τομέα Φυσικών Επιστημών στο European School of Brussels-III στο Βέλγιο. Έχει συνεργαστεί για πολλά χρόνια με το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ως Εξωτερικός Ερευνητής, με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ως Διδάσκων στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών καθώς και ως Διδάσκων στην Ανωτάτη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης. Έχει δημοσιεύσει πολλές ερευνητικές εργασίες σε ελληνικά και ξένα περιοδικά καθώς και βιβλία που απευθύνονται στους μαθητές, τους φοιτητές και το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό και έχουν μεταφραστεί, ορισμένα εξ αυτών, στα Αγγλικά, στα Γαλλικά και ένα στα Περσικά. Είναι μέλος της Εταιρείας Αστρονομίας και Διαστήματος καθώς και άλλων Επιστημονικών Οργανώσεων και φορέων, όπως της A.E.D.E. (Association Européenne des Enseignants). Έχει τιμηθεί με το Αργυρό Μετάλλιο ECU του Συμβουλίου της Ευρώπης για την εκπαιδευτική, διδακτική και συγγραφική του δράση, ενώ προσφάτως τιμήθηκε για την προσφορά του στην εκπαίδευση και την προετοιμασία της Ολυμπιακής Ομάδας Αστρονομίας και Αστροφυσικής της Ελλάδος κατά την τελευταία δεκαετία.