Στέλιος Σβαρνόπουλος - Ο λάτρης της Βέροιας

Του Γιάννη Τσιαμήτρου

Είδα ένα βίντεο της Δημόσιας βιβλιοθήκης Βέροιας, που παρουσιάζει μια ταινία για τον Στέλιο Σβαρνόπουλο, που επιμελήθηκε η Ειρήνη Κωστοπούλου (επεξεργασία εικόνας και μοντάζ από τον Γιάννη Σαββαϊδη και επιλογή μουσικής από το μουσικό έργο του Γιώργου Καλογήρου
«Μεταμορφώσεις»). Αν δεν κάνω λάθος, η ταινία έγινε μέσα στα πλαίσια εκπαιδευτικού προγράμματος μαθητών δημοτικού σχολείου Βέροιας (με υπεύθυνο τον Νέστορα Μάνο), στο οποίο (πρόγραμμα) οι μαθητές ευαισθητοποιηθήκαν να ασχοληθούν με τον ποιητή της Βέροιας με την παραίνεση των προαναφερθέντων εκπαιδευτικών. Αξίζει ένα μπράβο στους εκπαιδευτικούς και στους μαθητές!

Καθώς έβλεπα την ταινία και τις συνεντεύξεις, που οι μικροί μαθητές έπαιρναν από τους Βεργιώτες, διαπίστωνα με λύπη και απογοήτευση ότι πολλοί δεν εγνώριζαν ποιος είναι ο Στέλιος Σβαρνόπουλος και, όσοι είχαν ακούσει το όνομά του, δεν ήξεραν να πούνε περισσότερες πληροφορίες για αυτόν. Κατόπιν ένοιωσα τα ίδια άσχημα συναισθήματα, όταν, ψάχνοντας στο διαδίκτυο για αυτόν, διαπίστωσα ότι υπήρχαν λίγα - έως ελάχιστα - πράγματα για τον εξαίρετο λογοτέχνη της Βέροιας.

Έτσι αποφάσισα να κάνω ένα αφιέρωμα, αποδίδοντας ένα μικρό φόρο τιμής με τη φτωχή μου πέννα, στον αγαπητό και αξέχαστο ‘συνθέτη’, ‘ποιητή’, και ‘τραγουδιστή’ της λαϊκής ψυχής της Βέροιας. Στον προικισμένο απλοϊκό άνθρωπο που είχα προσωπικά γνωρίσει στα ‘στέκια’ της Βέροιας και είχα πιει ‘ένα ποτήρι κρασί’ μαζί του. Στο θυμόσοφο, έξυπνο, καλοσυνάτο, ευγενή, ήπιο και γλεντζέ συμπολίτη μας, που ενώ έδειχνε ότι είναι μόνος, ήταν ταυτόχρονα με όλους μαζί.

Ο Στέλιος έγραφε στον τοπικό τύπο πολλά χρονογραφήματα για τη Βέροια. Σχολίαζε με το δικό του γλαφυρό, καθαρό, ακριβή, ενδιαφέρον και σύντομο ύφος. Θυμάμαι τις Αποκριές του 1972∙ ήμασταν μια νεανική βλάχικη παρέα (αρκετοί από εμάς φοιτητές) και είχαμε πάει στο καφενείο ‘Ηλύσια’ στη Κεντρικής να χορέψαμε στα κλαρίνα. Πρέπει να ήταν εκεί παρών και ο Στέλιος- ως γλεντζές που ήταν-, γιατί τις επόμενες μέρες έγραψε χρονογράφημα για τους φοιτητές που ‘γλεντούσαν με κλαρίνα’. Του είχε κάνει εντύπωση ότι, κόντρα στο συρμό της τότε εποχής (ντισκοτέκ κλπ), νέοι άνθρωποι επέλεξαν να πάνε σε ένα χώρο που μόνο μεγάλους και οικογένειες μπορούσε να δει κανείς. Μάλιστα έγραψε χαρακτηριστικά, μεταξύ άλλων, «…χόρευαν καταπληκτικά…ο ένας μάλιστα είχε και… μούσι…». Σχολίασε την τότε σύγχρονη εποχή με το δικό του ευγενικό, κόσμιο, πιπεράτο και σκωπτικό τρόπο. Δεν το θυμάμαι δυστυχώς ολόκληρο το εξαίρετο χρονογράφημά του.

Τί να πρωτοθυμηθεί κανείς για αυτόν! Όλοι οι Βεργιώτες, κάποιας ηλικίας τώρα, κάτι έχουν να πουν με θαυμασμό, αγάπη, νοσταλγία και εκτίμηση για τον Σβαρνόπουλο και τις εύστοχες, σοφές και ανθρώπινες ‘ατάκες’ του. Παρακολουθούσε τους ανθρώπους, τα γεγονότα, την καθημερινή ζωή, τις ομορφιές και τις χάρες της Βέροιας και, με τη συντροφιά του κρασιού, έγραφε τα ποιήματα και τα πεζά του συνήθως στη ταβέρνα του αδελφού του.

Ο Στέλιος Σβαρνόπουλος γεννήθηκε στις 18-2-1926 και πέθανε στις 27-7-1987. Τελείωσε το γυμνάσιο και έδωσε εξετάσεις στις οποίες πέτυχε την είσοδό του στο πανεπιστήμιο, αλλά δεν συνέχισε τις σπουδές του. Έγινε υπάλληλος της Ενώσεως Γεωργικών Συνεταιρισμών. Διάβαζε συνέχεια πολλά βιβλία. Ήταν ο αγαπημένος συνθέτης και τραγουδιστής της Βέροιας. Έγραψε πολλά βιβλία, τα περισσότερα έργα του είναι εμπνευσμένα από την πόλη που αγαπούσε και όσοι θέλουν να μάθουν για τις παραδόσεις και τους ανθρώπους της Βέροιας σε αυτόν ανατρέχουν αρχικά.

Διακρίθηκε και ως χρονογράφος στην εβδομαδιαία εφημερίδα «Βέροια». Ο Δήμος της πόλης τον τίμησε με το μετάλλιο μεγάλου πνευματικού ανθρώπου της Βέροιας. Ο γνωστός Βεργιώτης μουσικός και δημοσιογράφος ιδρυτής της εφημερίδας ‘Βέροια’, Γιώργος Καλογήρου, σε συνέντευξή του στην ιστοσελίδα ‘Φαρέτρα’, λέει χαρακτηριστικά γι’ αυτόν: «…Ο πιο μόνιμος συνεργάτης μου υπήρξε ο ξεχωριστός Στέλιος Σβαρνόπουλος, που ανέλαβε από το δεύτερο κιόλας φύλλο το χρονογράφημα και δεν έλειψε ποτέ από την εφημερίδα. Ακόμη κι όταν ήταν άρρωστος, το χρονογράφημα ερχόταν στην ώρα του. Το γράψιμό του το θυμούνται όλοι. Ήταν υπέροχο! Δεν ήταν γράψιμο για εφημερίδα της επαρχίας, αλλά για αθηναϊκή…».

Τα έργα του Στέλιου, όπως είπαμε, είναι πάρα πολλά. Στο σημερινό σημείωμα αναφέρουμε παρακάτω αυτά που είναι καταγεγραμμένα στον κατάλογο της ιστοσελίδας της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Βέροιας:

‘Μικροί κύκλοι’, ποιήματα, Βέροια, 1965,

‘Ουράνιο τόξο’, τετράδιο ποιημάτων, Βέροια, 1969.

Άσμα ασμάτων’, ανάλυση και έμμετρη ελεύθερη απόδοση από το κείμενο των 0', Βέροια, 1977,

‘Γλωσσάριο της Βέροιας (Βαρταλαμίδα) μελέτη, Βέροια, εκδ. Δήμου Βέροιας, 1973,

‘Μεταμορφώσεις και αντίλαλοι’, βεροιώτικη μουσική ηθογραφία, Θεσ/νίκη, 1978,

‘Ο θεσμός των σχολικών συνεταιρισμών’, Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών, Βέροια, 1975,

‘Γενικές αρχές του συνεργατισμού’, Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών, Βέροια,1975,

‘Βεροιώτισσα’, άρθρο,

‘Πολωνέζα’, άρθρο,

‘Ύμνος στη Βέροια’, άρθρο,

‘Ιδιόμελα’, ποιήματα, έκδοση Ένωση Γεωργικών Συνεταιρισμών Βέροιας, Βέροια 1977,

‘Προσευχή στον Άγιο Γεώργη’, ο ελληνικός στίχος, άρθρο,

‘Δοξαστικά’, άρθρο,

‘Δοξολογία’, τραγούδι για μια πολιτεία, ποιήματα, 1974,

‘Θλιμμένο ιδιόμελο’, άρθρο,

‘Λεπτοκαρυά’, ο ελληνικός στίχος, άρθρο,

‘Σύνορα’, ο ελληνικός στίχος, άρθρο,

‘Χαρμόσυνο μήνυμα’, ο ελληνικός στίχος, άρθρο,

‘Λαϊκές Ιστορίες’, Χρονογραφήματα, Έκδοση Μορφωτικού Συλλόγου Βέροιας, ο «Προμηθέας», Θεσσαλονίκη 1985,

‘Ο Αλή-Μπαμπάς και οι σαράντα κλέφτες’, βεροιώτικη αφήγηση, 1978,

‘Βεροιώτικη Νοσταλγία’, Λαογραφικά Σημειώματα, 1977,

‘Η Μαγική Μπαρμπούτα’, Λαογραφικά της Βέροιας, Βέροια 1979,

‘Το Σ.Ε.Θ.Ο. συνεδριάζει’, σατυρικό θεατρικό σκετς, 1978,

‘Τα παλιά παιχνίδια’, Βέροια 1983,

‘Πατριδογνωσία της Βέροιας’, τόποι-άνθρωποι-συνήθειες-λαϊκή σοφία, Βέροια 1984,

‘Κάτω απ’το αγιόκλημα’, ιστορίες αγάπης, εικόνες και στοχασμοί, Βέροια 1984,

‘Το σπιτουμάζουμα, καταγραφή επίπλων και σκευών του βεργιώτικου σπιτιού’, 1984,

‘Πατριδογνωσία της Βέροιας, βεργιώτικα τοπωνύμια’, άρθρο, 1984,

‘Βεροιώτικα Χρονικά’, Ιστορικές αναδρομές και μνήμες άνθρωποι και τόποι, Έκδοση Εργατικού Κέντρου Βέροιας, Βέροια 1985.

Τέλος, στο βιβλίο με τίτλο ‘Στο καιρό των καταιγίδων’, του Γεωργίου Τσαλέρα, ο Στέλιος Σβαρνόπουλος αποτελεί ένας από τους δύο κύριους μυθιστορηματικούς ήρωες (δεν αναφέρεται ονομαστικά, αλλά ‘φωτογραφίζεται’ χαρακτηριστικότατα).

Στέλιος Σβαρνόπουλος, έργο του Βασ. Σωζερίδη. Βρίσκεται στη δημόσια βιβλιοθήκη Βέροιας