Μονή Τιμίου Προδρόμου: Μοναχισμός στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα

Σε μια όμορφη τοποθεσία στις πλαγιές των Πιερίων, κοντά στον Αλιάκμονα και λίγα χιλιόμετρα νότια της Βέροιας βρίσκεται η Σκήτη, που είναι γνωστή ως Μονή του Τιμίου Προδρόμου και συνδέεται με εξέχουσες προσωπικότητες του ελληνικού μοναχισμού. Η μονή δημιουργήθηκε σε μια περιοχή διάσπαρτη από σπηλαιώματα
που ήταν τόπος εγκαταβίωσης ασκητών και η ίδρυση του πυρήνα της συνδέεται με την παρουσία του τοπικού αγίου, του οσίου Αντωνίου από τη Βέροια, που έζησε τον 10ο με αρχές του 11ου αιώνα. Ως οργανωμένη μονή αναφέρεται σε έγγραφα από τις αρχές του 14ου αιώνα, όταν εγκαταστάθηκε εδώ ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Περίοδοι μεγάλης ακμής της ήταν ο 14ος και ο 16ος αιώνας. 

Γύρω στα μεσα του 14ου αιώνα την επισκέφθηκε ο όσιος Αθανάσιος ο Μετεωρίτης, πριν από την ίδρυση του Μετεώρου, ενώ στα τέλη του 14ου αιώνα είναι γνωστό ότι είχε πολλούς μοναχούς. Το 1523 ήλθε εδώ ο Άγιος Διονύσιος ο Νεότερος, που μετέτρεψε τον ασκητικό βίο σε κοινοβιακό και ανακαίνισε τον ναό, ενώ στα τέλη του 16ου αιώνα, με τη μονή συνδέθηκε και ο όσιος Θεοφάνης ο Νέος, πολιούχος της Νάουσας. Κατά τον 17ο και 18ο αιώνα, σύμφωνα με αναφορές σε επίσημα έγγραφα, η μονή ήταν πατριαρχική και σταυροπηγιακή, αλλά από τα τέλη του 18ου αιώνα άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα σημάδια της παρακμής της.
Το 1819 τα περιουσιακά της στοιχεία εκποιήθηκαν από τους Τούρκους και το 1822, κατά την επανάσταση της Μακεδονίας, καταστράφηκε ολοσχερώς από τον Λουμπούτ πασά. Ανοικοδομήθηκε και αποκαταστάθηκε μέχρι το 1835 και τότε έλαβε σχεδόν τη μορφή που έχει μέχρι σήμερα, με εξαίρεση τους βοηθητικούς χώρους που κτίστηκαν στη δεκαετία του 1960. Το συγκρότημα της μονής δεν διατηρεί σχεδόν τίποτα από την αρχική του μορφή. Το μόνο κτίσμα που διασώθηκε από την καταστροφή του 1822 είναι το παρεκκλήσι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα, που χρονολογείται στο δεύτερο μισό του 18ου αιώνα. 

Στο εσωτερικό του έχουν διασωθεί σπαράγματα τοιχογραφιών φθαρμένων από τη φωτιά. Το καθολικό ανήκει στον τύπο της απλής τρίκλιτης βασιλικής και εσωτερικά είναι ακόσμητο. Η μονή διαθέτει ξενώνες και στους χώρους της φυλάσσονται ιερά κειμήλια και λείψανα. Είναι ανδρική και εορτάζει στις 29 Αυγούστου την αποτομή της κεφαλής του Προδρόμου, ενώ στις 24 Ιουνίου εορτάζει όλους τους αγίους που μόνασαν ή ασκήτευσαν στον χώρο της. 

Δείτε το video από το κανάλι του «BilLVeR Καθημερινές αποδράσεις» στο YouTube: