Ιστορικό ντοκουμέντο από την απελευθέρωση της Βέροιας: «Ο Βασιλεύς εις Βέροιαν»

Ένα σπάνιο ιστορικό ντοκουμέντο, από την περίοδο της απελευθέρωσης της Βέροιας, που προέρχεται από το προσωπικό αρχείο του Στέργιου Ζυγουλιάνου, ανέβηκε στο διαδίκτυο με αφορμή την 106η επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης μας. Πρόκειται για κείμενο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα
«ΕΛΛΑΣ» στις 6 Ιανουαρίου 1913, του συνεργάτη και ανταποκριτή της Γ. Γούναρη, που αναφέρεται στην επίσκεψη του Βασιλιά λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση της Βέροιας. Περιγράφει την άφιξη του Βασιλέως, την υποδοχή, πληροφορίες από την ολιγοήμερη διαμονή του, καθώς και την επιστολή του Διαδόχου.

- Η άφιξις του Βασιλέως

Γράφων περί της προελάσεως των Ελληνικών στρατευμάτων, άφησα κατά μέρος την εις Βέροιαν άφιξις του βασιλέως μας.

Η Α.Μ. ο Βασιλεύς μετά της Α.Β.Υ. της πριγκιπίσσης Αλίκης αφίκετο εις Βέρροιαν την 20ην Οκτωβρίου.

Την Α.Μ. τον Βασιλέας μας μετά της συνοδείας του ανέμενον έξω της πόλεως ο μητροπολίτης μεθ΄όλου του της κοινότητος κλήρου, ενδεδυμένος τα ιερά άμφια, αντιπρόσωποι της Μουσουλμανικής κοινότητος ως και τοιούτοι της μικράς Ισραηλιτικής. Εκτός τούτων ήσαν και οι μαθηταί και μαθήτριαι των Ελληνικών σχολών μετά της μουσικής του
μουσικογυμναστικού συλλόγου “Μέλλισα” ως και άπας ο της πόλεως ελληνικός πληθυσμός αμφοτέρων των φύλων.

Την 11ην πρωινήν ακριβώς αφίχθησαν εκ Κοζάνης τα φέροντα την Α.Μ. και την συνοδείαν του αυτοκίνητα.

Επί του πρώτου επέβαιναν η Α.Μ. φέρουσα μικράν στολήν στρατηγού εκστρατείας. Επί του δευτέρου επέβαινεν η Α.Β.Υ. ο πρίγκηψ Γεώργιος φέρων στολήν αντιναυάρχου και η λατρευτή μας πριγκίπισσα Αλίκη, ήτις έφερεν εσθήτα χρώματος στακτί.

Νεαρός εφημεριδοπώλης με το περιοδικό ΕΛΛΑΣ ανά χείρας

Επί δε των άλλων τριών αυτοκινήτων επέβαινον διάφοροι αξιωματικοί και στρατιώται της ανακτορικής φρουράς.

Κατελθούσα εκ του αυτοκινήτου η Α.Μ. εγένετο δεκτός υπό του μητροπολίτου και των κοινοτικών αντιπροσώπων. Μετά δε τον ασπασμόν του σταυρού όν εκράτει ο μητρροπολίτης υπό του Βασιλέως και των πριγκήπων, εξεκλίνησεν η συνοδείαν διευθυνόμενη εις την πόλιν.

- Η Υποδοχή

Προεπορεύοντο οι κρατούντες τα εξαπτέρυγα των πέντε εκκλησιών και τας σημαίας μαθηταί. Μετ΄αυτούς άπας ο κλήρος και μετ΄αυτόν η Α.Μ. ο Βασιλεύς έχων αριστερά μεν τον μητροπολίτης Βερροίας, δεξιά δε τον πρίγκηπα Γεώργιος και την πριγκήπισσαν Αλίκην. Το πρώτον μέρος της όλης πομπής έκλειε σώμα εκ τριάκοντα ευζώνων.

Το δεύτερον μέρος είχεν ως εξής:

Προπορευομένης της μουσικής του μουσικογυμναστικού συλλόγου Μέλισσα ηκολούθουν ψάλλοντες εναλλάξ μετά της μουσικής τον βασιλικόν και εθνικόν ύμνον οι μαθηταί και μαθήτριαι των ελληνικών σχολών μετά των διδασκάλων και διδασκαλισσών. Μετ΄αυτούς ηκολούθουν οι κοινοτικού αντιπρόσωποι και οιεκλεγείσαι εκ μέρους της Μουσουλμανικής και Οσραηλιτικής κοινότητας επιτροπαί, μετ΄αυτούς δε όλον το προυπαντήσαν τον Βασιλέα πλήθος. Την άλλην δε πομπήν έκλειε λόχος ευζώνων.

Κ κολοσσιαία αύτη πομπή διελθούσα δια της τουρκικής οδού και των οδών Κεντρικής και Αγίου Αντωνίου κατηυλίσθη εν τη οικία του κ. Α. Καμπίτογλου εν η διέμεινε κατά την ολιγοήμερον εν Βερροία διαμονήν η Α.Μ.

Κατά την δια των ανωτέρω μνημονευθεισών οδών διέλευσιν της συνοδείας το εν τοις πεζοδρομίας συνωστισθέν πλήθος, μεταξύ των οποίων και Μουσουλμάνοι τινές, ζωηρώς εζητωκραύγασεν υπέρ του Βασιλέως μας. Αι δε επί των εξωστών των οικιών της οδού Αγίου Αντωνίου ευρισκόμενοι Ελληνίδες έρραναν δι΄ανθέων τον ευτυχή, ευτυχέστατον, ως είπεν ο ίδιος, Βασιλέα μας, τον πρίγκηπα Γεώργιον και την λατρευτήν μας πριγκ’ηπισσαν Αλίκην.

Αποφάσει της κοινοτικής αντιπροσωπείας ετελέσθη την επομένην περί την 10ην πρωινήν ώρα δοξολογία εν τω ναώ του Αγίου Αντωνίου επί τη αφίξει της Α.Μ.

Η δοξολογία ήτο κατανυκτικωτάτη. Μετ΄ αυτήν προσεφώνησε τον Βασιλέα δι΄ολίγων μεν, πλην βαρυσημάντων λόγων, ο Μητροπολίτης Βεροίας κ. Καλλίνικος. 

  

- Η ολιγοήμερος διαμονή

Κατά την διαμονήν της Α.Μ. οι κάτοικοι αυτής απέδειξαν τα εν τοις στήθεσιν αυτών μέχρι της χθες κρυπτόμενα αισθήματα αγάπης και σεβασμού προς τον σεπτόν ημών βασιλέα και την βασιλικήν οικογένειαν, άτινα μεγαλοπρεπέστατα εξεδηλώθησαν κατά την πανηγυρικής επί τη δια Γιδά ναχωρήσει της Α.Μ. αυθορμήτως γενομένην προπομπήν.

Την επομένης 22αν Οκτωβρίου περί την 11ην πρωινήν ώραν εγένοντο δεκταί εις ακρόασιν παρά τη Α.Μ. τω Βασιλεί δύο επιτροπαί εκ Μουσουλμάνων προκρίτων και μία Ισραηλιτική. Περί την 2αν μ.μ. εγένοντο δεκτοί εις ακρόασιν ο Μητροπολίτης Βεροίας μετά των κοινοτικών αντιπροσώπων.

Από της εσπέρας της 24ης διαδίδετο επιμόνος φήμη ότι την επομένην αναχωρεί η Α.Μ. ο Βασιλεύς κατευθυνόμενος εις Γιδά και εκείθεν μετά διήμερον εν αυτώ διαμονήν θα μεταβή εις Θεσσαλονίκην, διότι κατά την διάδοσιν εκείνη η πόλις Θεσσαλονίκη είχε παραδοθή εις τον Ελληνικόν στρατόν.

Όλος ο πληθυσμός της πόλεως, μηδ΄αυτών των φανατικωτάτων Κονιάρων εξαιρουμένων, προέπεμψε τον λατρευτόν του Βασιλέα μέχρι του σιδηροδρομικού σταθμού, τον υπέρ της ελευθερίας μας αγωνισθέντα εις μέρη αργότερον ημών υπό του νικηφόρου στρατού του ελευθερωθέντα.

Διά την υπό τόσον αισίους, αισιοτάτους μάλιστα οιωνούς αναχώρησιν της Α.Μ. ουδείς εκ χαράς και συγκινήσεως αδάκρυτος έμεινες οφθαλμάς. Αι δε εκ των μυχιοτάτων της καρδίας εξαλθούσαι ευχαί και παρακλήσεις και αι εξελιχθείσαι εις άκρον συγκινητικώταται σκηναί, είνε ανώτεραι πάσης περιγραφής.  

- Η επιστολή του Διαδόχου

Την 1,10 μ.μ. ακριβώς εξεκίνησεν εκ του σταθμού Βεροίας, η φέρουσα τον βασιλέα αμαξοστοιχία, αφιχθείσα την 1,45 εις τον σταθμόν Γιδά, ένθα ανέμενον την Α.Μ. τρεις ανώτεροι αξιωματικοί, ο ιερεύς του χωριού μετά τινων προυχόντων και ολίγοι κάτοικοι του χωριού.

Η Α.Μ. κατελθούσα της αμαξοστοιχίας, διηυθύνθη εις το οίκημα του σταθμού, εν ώ διέμεινε μέχρι της πρωίας της 29 Οκτωβρίου.

Άμα τη παραδόσει της Θεσσαλονίκης είς τον γενναίον Ελληνικόν στρατόν, ειδοποιήθη η Α.Μ. δι΄επιστολής σταλείσης παρά της Α.Β.Υ. του Διαδόχου τα κατ΄αυτήν, ήτις κατέληγεν ως εξής περίπου:

“…Θέσας υπό το σκήπτρον της Υμετέρας Μεγαλειότητος και την μεγαλώσομον των Θεσσαλονικέων πόλιν, ειδοποιώ την Υμετέραν Μεγαλειότητα ότι είνε ελευθέρα όπως κανονίση τα της εις Θεσσαλονίκην αφίξεως της, άκρα δε ησυχία βασιλεύει εν αυτή, του στρατού μας επιδείξαντος κατά τον πασιφανέστερον τρόπον τα μεγάλα και υψηλά αισθήματα τα εν τη καρδία αυτού κεκρυμμένα, της ισότητος, αγάπης και δικαιοσύνης”