Γράφει ο Νικόλαος Τσιαμούρας
Στη θύμηση του Σάββα...
Αγάπη για το βουνό. «To γνώριζες ότι υπάρχει πριν γεννηθείς, θα υπάρχει και τώρα που "φεύγεις". Όταν γεννήθηκες και είδες τον ήλιο και το βουνό, αναρωτήθηκες... Θα πρέπει κάτι να αφήσω πίσω μου τώρα που "φεύγω" και το βρήκες αρκετό να ανέβεις στην κορφή του, να
ορειβατήσεις. Τώρα που δεν είσαι πια εδώ ανάμεσα μας, σε τούτο τον κόσμο τον γεμάτο αγάπη και πόνο. Σε θυμόμαστε. Θυμόμαστε τις ώρες εκείνες τις ατέλειωτες που ανεβαίνοντας ορειβατούσες στις ψηλές κορφές του Ολύμπου, εκείνες τις ώρες στο βουνό αγαπούσες». Καλό Παράδεισο !
Φύγαμε από τη Βέροια πρωινό Κυριακής, περάσαμε την Κουμαριά -χιονισμένη πανέμορφη- ανεβαίνοντας πουρνάρια και πυκνά δάση από οξιές, πεύκα και έλατα μας καλωσορίζουν. Πολυάριθμες μεγαλοπρεπείς κορυφές αλλά και ορμητικά ρέματα παραπόταμοι του μεγαλύτερου - σε μήκος - ποταμού της Ελλάδος Αλιάκμονα συνθέτουν το εντυπωσιακό ανάγλυφο του ορεινού όγκου, παλιά λεγόταν και Δόξα.
Από εδώ ξεκινά η ζωή με θόρυβο, κατρακυλώντας χαμηλότερα και όταν φθάσει στον κάμπο η βουή θα γίνει ψίθυρος, τραγούδι στις όχθες των ποταμών.
Τις δασωμένες παρυφές του επισκέφθηκε πολλές φορές ο θεός της χαράς και του κεφιού Διόνυσος για να μάθει στους ανθρώπους πώς να καλλιεργούν τα κλήματα και πώς να φτιάχνουν από τους καρπούς τους το κρασί.
Ταξίδευε ένα πολύβουο πλήθος συντροφιά, μαζί του και οι Μαινάδες (γυναίκες που χόρευαν με έξαλλο τρόπο) και παράξενα όντα που ήταν άνθρωποι και ζώα, οι Σάτυροι και οι Σιληνοί. Οι Σάτυροι είχαν πόδια και ουρά τράγου και οι Σιληνοί είχαν πόδια και ουρά αλόγου.
Δεξιά μας προσπερνάμε το φαράγγι του Σελίου που έχει μήκος 5 χιλιόμετρα. Μπαίνοντας στο χωριό Κάτω Βέρμιο συναντάμε τα πρώτα χιόνια. Τα σπίτια απλώνονται στις παρυφές του αγέραστου βουνού σε τούτη την αιώνια τραχιά γη. Ημερεύουν την αγριάδα του τοπίου και γίνονται σημεία αναφοράς για τη διατήρηση της φυσιογνωμίας της περιοχής.
Ιδρύθηκε μεταξύ των ετών 1826-1833. Η ιστορία του χωριού άρχισε το 1820 όταν η έξοδος των Βλάχων ξεκίνησε από τα βλαχοχώρια Αβδέλλα, Περιβόλι, Σμίξη και Σαμαρίνα της Πίνδου. Νομάδες, αυτάρκεις, σκληροί, γεροδεμένοι με ατσαλένια πίστη και κυρίως αδούλωτη ψυχή. Μετά του θάνατο του Κούρτ πασά των Ιωαννίνων το 1878 αναδεικνύεται στο πασαλίκι των Ιωαννίνων ο γαμπρός του ο 28οκτάχρονος τότε γόνος του Τεπελενίου, ο Αλή πασάς.
Αρβανίτης, γιδοβοσκός αρχικά και ύστερα σκληρός ληστής με δικό του ασκέρι ίδρυσε στην ουσία ένα ανεξάρτητο ελληνοαλβανικό κράτος μέσα στην επικράτεια της Οθωμανικής κυριαρχίας.
Κατήργησε όλα τα προνόμια των Βλάχων, σκόρπισε τον τρόμο και την εξόντωση των επαναστατών, λεηλάτησε περιουσίες και επέβαλε μια νέα εξοντωτική φορολογική αρπαγή σε όλη την περιοχή της Πίνδου.
Καπετάνιος της μεγάλης φυγής ο Γιώργος Μπαντραλέξης (1784 -1867). Ακολουθώντας μια δωδεκάχρονη Οδύσσεια διασχίσανε δυσπρόσιτα βουνά Σμόλικα και Βασιλίτσα και βρίσκουν την καταληκτική τους Ιθάκη στο Βέρμιο.
Ο φιδωτός δρόμος μας οδηγεί ψηλότερα, μπροστά μας ξεδιπλώνεται το Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο το παλαιότερο της χώρας από το 1934, χρονιά που οργανώθηκαν οι πρώτοι Πανελλήνιοι Αγώνες χιονοδρομίας, σε υψόμετρο 1500-1900 μέτρων. Υπόσχεται ατέλειωτες ώρες περιπέτειας για τουριστική και αθλητική χιονοδρομία πίστες δρόμων αντοχής μονοπάτια πορείας και ορειβασίας. Πλούσιες συνθήκες χιονιού ελεύθερο ορίζοντα, εκπληκτική ηλιοφάνεια υπηρεσίες και υποδομές για άνετη και ευχάριστη διαμονή.
Στην αγκαλιά του - την Άνοιξη - φιλοξενεί πλήθος αγριολούλουδων, λίλιουμ, άσπρες, κίτρινες και ροζ πρίμουλες είδη ορχιδέων σε όλα τα χρώματα. Κίτρινοι και μοβ κρόκοι και ανεμώνες, αγριόκρινοι, ζουμπούλια και νάρκισσοι. Μελισόχορτο, χαμομήλι, μέντα, αρωματικά βότανα του βουνού. Τσάι κίτρινο και μαύρο, ρίγανι, θυμάρι δυόσμο και σαλέπι.
Στις πιο χαμηλές πλαγιές παπαρούνες, μολόχες, βιολέτες, μαργαρίτες και μια σειρά από άλλα λουλούδια του βουνού που δεν θυμάμαι και άλλα πολλά που δεν γνωρίζω για να τα αναφέρω. Και ο κύκλος της άνθησης τελειώνει το Φθινόπωρο με πλήθος από κυκλάμινα.
Άγρια ζώα, λαγοί, ασβοί, σκίουροι, πετροκούναβα, δενδροκούναβα, αλεπούδες, λύκοι, αγριογούρουνα, άγρια άλογα και ζαρκάδια. Πέρδικες, αγριοπερίστερα, φάσες, τσίχλες, περιστέρια, γεράκια, κουκουβάγιες. Γύρω μας παντού Χειμώνας…!
Στη θύμηση του Σάββα...
Αγάπη για το βουνό. «To γνώριζες ότι υπάρχει πριν γεννηθείς, θα υπάρχει και τώρα που "φεύγεις". Όταν γεννήθηκες και είδες τον ήλιο και το βουνό, αναρωτήθηκες... Θα πρέπει κάτι να αφήσω πίσω μου τώρα που "φεύγω" και το βρήκες αρκετό να ανέβεις στην κορφή του, να
ορειβατήσεις. Τώρα που δεν είσαι πια εδώ ανάμεσα μας, σε τούτο τον κόσμο τον γεμάτο αγάπη και πόνο. Σε θυμόμαστε. Θυμόμαστε τις ώρες εκείνες τις ατέλειωτες που ανεβαίνοντας ορειβατούσες στις ψηλές κορφές του Ολύμπου, εκείνες τις ώρες στο βουνό αγαπούσες». Καλό Παράδεισο !
Φύγαμε από τη Βέροια πρωινό Κυριακής, περάσαμε την Κουμαριά -χιονισμένη πανέμορφη- ανεβαίνοντας πουρνάρια και πυκνά δάση από οξιές, πεύκα και έλατα μας καλωσορίζουν. Πολυάριθμες μεγαλοπρεπείς κορυφές αλλά και ορμητικά ρέματα παραπόταμοι του μεγαλύτερου - σε μήκος - ποταμού της Ελλάδος Αλιάκμονα συνθέτουν το εντυπωσιακό ανάγλυφο του ορεινού όγκου, παλιά λεγόταν και Δόξα.
Από εδώ ξεκινά η ζωή με θόρυβο, κατρακυλώντας χαμηλότερα και όταν φθάσει στον κάμπο η βουή θα γίνει ψίθυρος, τραγούδι στις όχθες των ποταμών.
Τις δασωμένες παρυφές του επισκέφθηκε πολλές φορές ο θεός της χαράς και του κεφιού Διόνυσος για να μάθει στους ανθρώπους πώς να καλλιεργούν τα κλήματα και πώς να φτιάχνουν από τους καρπούς τους το κρασί.
Ταξίδευε ένα πολύβουο πλήθος συντροφιά, μαζί του και οι Μαινάδες (γυναίκες που χόρευαν με έξαλλο τρόπο) και παράξενα όντα που ήταν άνθρωποι και ζώα, οι Σάτυροι και οι Σιληνοί. Οι Σάτυροι είχαν πόδια και ουρά τράγου και οι Σιληνοί είχαν πόδια και ουρά αλόγου.
Δεξιά μας προσπερνάμε το φαράγγι του Σελίου που έχει μήκος 5 χιλιόμετρα. Μπαίνοντας στο χωριό Κάτω Βέρμιο συναντάμε τα πρώτα χιόνια. Τα σπίτια απλώνονται στις παρυφές του αγέραστου βουνού σε τούτη την αιώνια τραχιά γη. Ημερεύουν την αγριάδα του τοπίου και γίνονται σημεία αναφοράς για τη διατήρηση της φυσιογνωμίας της περιοχής.
Ιδρύθηκε μεταξύ των ετών 1826-1833. Η ιστορία του χωριού άρχισε το 1820 όταν η έξοδος των Βλάχων ξεκίνησε από τα βλαχοχώρια Αβδέλλα, Περιβόλι, Σμίξη και Σαμαρίνα της Πίνδου. Νομάδες, αυτάρκεις, σκληροί, γεροδεμένοι με ατσαλένια πίστη και κυρίως αδούλωτη ψυχή. Μετά του θάνατο του Κούρτ πασά των Ιωαννίνων το 1878 αναδεικνύεται στο πασαλίκι των Ιωαννίνων ο γαμπρός του ο 28οκτάχρονος τότε γόνος του Τεπελενίου, ο Αλή πασάς.
Αρβανίτης, γιδοβοσκός αρχικά και ύστερα σκληρός ληστής με δικό του ασκέρι ίδρυσε στην ουσία ένα ανεξάρτητο ελληνοαλβανικό κράτος μέσα στην επικράτεια της Οθωμανικής κυριαρχίας.
Κατήργησε όλα τα προνόμια των Βλάχων, σκόρπισε τον τρόμο και την εξόντωση των επαναστατών, λεηλάτησε περιουσίες και επέβαλε μια νέα εξοντωτική φορολογική αρπαγή σε όλη την περιοχή της Πίνδου.
Καπετάνιος της μεγάλης φυγής ο Γιώργος Μπαντραλέξης (1784 -1867). Ακολουθώντας μια δωδεκάχρονη Οδύσσεια διασχίσανε δυσπρόσιτα βουνά Σμόλικα και Βασιλίτσα και βρίσκουν την καταληκτική τους Ιθάκη στο Βέρμιο.
Ο φιδωτός δρόμος μας οδηγεί ψηλότερα, μπροστά μας ξεδιπλώνεται το Εθνικό Χιονοδρομικό Κέντρο το παλαιότερο της χώρας από το 1934, χρονιά που οργανώθηκαν οι πρώτοι Πανελλήνιοι Αγώνες χιονοδρομίας, σε υψόμετρο 1500-1900 μέτρων. Υπόσχεται ατέλειωτες ώρες περιπέτειας για τουριστική και αθλητική χιονοδρομία πίστες δρόμων αντοχής μονοπάτια πορείας και ορειβασίας. Πλούσιες συνθήκες χιονιού ελεύθερο ορίζοντα, εκπληκτική ηλιοφάνεια υπηρεσίες και υποδομές για άνετη και ευχάριστη διαμονή.
Στην αγκαλιά του - την Άνοιξη - φιλοξενεί πλήθος αγριολούλουδων, λίλιουμ, άσπρες, κίτρινες και ροζ πρίμουλες είδη ορχιδέων σε όλα τα χρώματα. Κίτρινοι και μοβ κρόκοι και ανεμώνες, αγριόκρινοι, ζουμπούλια και νάρκισσοι. Μελισόχορτο, χαμομήλι, μέντα, αρωματικά βότανα του βουνού. Τσάι κίτρινο και μαύρο, ρίγανι, θυμάρι δυόσμο και σαλέπι.
Στις πιο χαμηλές πλαγιές παπαρούνες, μολόχες, βιολέτες, μαργαρίτες και μια σειρά από άλλα λουλούδια του βουνού που δεν θυμάμαι και άλλα πολλά που δεν γνωρίζω για να τα αναφέρω. Και ο κύκλος της άνθησης τελειώνει το Φθινόπωρο με πλήθος από κυκλάμινα.
Άγρια ζώα, λαγοί, ασβοί, σκίουροι, πετροκούναβα, δενδροκούναβα, αλεπούδες, λύκοι, αγριογούρουνα, άγρια άλογα και ζαρκάδια. Πέρδικες, αγριοπερίστερα, φάσες, τσίχλες, περιστέρια, γεράκια, κουκουβάγιες. Γύρω μας παντού Χειμώνας…!
Ο Χειμώνας είναι μια ταξική εποχή.
Είναι κάτι σαν τα όνειρα μας που βρίσκονται πάντα εκεί αλλά παγωμένα , σαν τις επιθυμίες μας που δεν θα πραγματοποιηθούν. Μια εποχή που διαχωρίζει τους ανθρώπους σε αυτούς που μπορούν να τον χαρούν και σε αυτούς που θα τον αντιμετωπίσουν σαν μια οδυνηρή ταλαιπωρία.
Στο έρημο ακόμη από επισκέπτες χιονοδρομικό ετοιμάζουμε τον εξοπλισμό μας. Ζεστά ρούχα, γάντια, σκούφους, γυαλιά ηλίου. Η πορεία στο χιόνι από τους φίλους ορειβάτες αρχίζει.
Στο βάθος, θεριό πελώριο ξεπροβάλλει η κορφή φορτωμένη από χιόνι. Τώρα βουή και αντάρα. Ο άνεμος παλεύει με το χιόνι και το σηκώνει σε σύννεφα που το σκορπά στις γειτονικές κορυφές. Τώρα κάθε βήμα και μια δοκιμασία.
Θέληση και αντοχή δοκιμάζονται συνέχεια. Καρφώνουμε τα μπατόν στο χιόνι και σταματάμε για σύντομες ανάσες. Πάνω από τα κεφάλια μας μόνο ο ουρανός, κάτω χαμηλά το διάσελο που όλο ξεμακραίνει, γαντζωμένοι στην πλαγιά μεταξύ ουρανού και γης μούσκεμα στον ιδρώτα συνεχίζουμε μικροί και ασήμαντοι μέσα σε τούτο τον χαμό.
Βρισκόμαστε στην κορυφή, παντού το λευκό που ξεχωρίζει, στο βάθος κάτω χαμηλά αχνοφαίνεται ο ποταμός Αλιάκμονας να ανοίγει ένα υδάτινο μονοπάτι και τριγύρω οι άλλες βουνοκορφές χιονισμένες, αιώνιες.
Επιστροφή…
Με συνεργάτη τον σκηνοθέτη Χειμώνα σε μια μυστική συμφωνία του βουνού η φύση μας έκλεισε ραντεβού και σήμερα. Η ψυχή μας καθηλωμένη στο ονειρεμένο σκηνικό μας μετέδωσε μια γλύκα που ξεχύθηκε στους περαστικούς θεατές. Σε όλους εμάς.
Είναι κάτι σαν τα όνειρα μας που βρίσκονται πάντα εκεί αλλά παγωμένα , σαν τις επιθυμίες μας που δεν θα πραγματοποιηθούν. Μια εποχή που διαχωρίζει τους ανθρώπους σε αυτούς που μπορούν να τον χαρούν και σε αυτούς που θα τον αντιμετωπίσουν σαν μια οδυνηρή ταλαιπωρία.
Στο έρημο ακόμη από επισκέπτες χιονοδρομικό ετοιμάζουμε τον εξοπλισμό μας. Ζεστά ρούχα, γάντια, σκούφους, γυαλιά ηλίου. Η πορεία στο χιόνι από τους φίλους ορειβάτες αρχίζει.
Στο βάθος, θεριό πελώριο ξεπροβάλλει η κορφή φορτωμένη από χιόνι. Τώρα βουή και αντάρα. Ο άνεμος παλεύει με το χιόνι και το σηκώνει σε σύννεφα που το σκορπά στις γειτονικές κορυφές. Τώρα κάθε βήμα και μια δοκιμασία.
Θέληση και αντοχή δοκιμάζονται συνέχεια. Καρφώνουμε τα μπατόν στο χιόνι και σταματάμε για σύντομες ανάσες. Πάνω από τα κεφάλια μας μόνο ο ουρανός, κάτω χαμηλά το διάσελο που όλο ξεμακραίνει, γαντζωμένοι στην πλαγιά μεταξύ ουρανού και γης μούσκεμα στον ιδρώτα συνεχίζουμε μικροί και ασήμαντοι μέσα σε τούτο τον χαμό.
Βρισκόμαστε στην κορυφή, παντού το λευκό που ξεχωρίζει, στο βάθος κάτω χαμηλά αχνοφαίνεται ο ποταμός Αλιάκμονας να ανοίγει ένα υδάτινο μονοπάτι και τριγύρω οι άλλες βουνοκορφές χιονισμένες, αιώνιες.
Επιστροφή…
Με συνεργάτη τον σκηνοθέτη Χειμώνα σε μια μυστική συμφωνία του βουνού η φύση μας έκλεισε ραντεβού και σήμερα. Η ψυχή μας καθηλωμένη στο ονειρεμένο σκηνικό μας μετέδωσε μια γλύκα που ξεχύθηκε στους περαστικούς θεατές. Σε όλους εμάς.