Τώρα πλέον, το καρότσι της λαϊκής δεν θα γεμίζει μόνον με φρούτα και λαχανικά αλλά και με γαλακτοκομικά προϊόντα, τυριά, τσίπουρο μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού, παραδοσιακά ζυμαρικά, βότανα και μπαχαρικά μέχρι και αλλαντικά. Το υπουργείο Οικονομίας κατέθεσε στη Βουλή το νομοσχέδιο για την πώληση των προϊόντων τους στις λαϊκές αγορές. Στόχος του ν/σ είναι να δώσει «ανάσα» δίνει στους μικρούς παραγωγούς γαλακτοκομικών και τυροκομικών και άλλων προϊόντων.
Όπως αναφέρεται στο σχέδιο νόμου «κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η πώληση γαλακτοκομικών προϊόντων αποκλειστικά σε λαϊκές αγορές και από ιδιοκτήτες «μικρών επιχειρήσεων» παραγωγής τυροκομικών προϊόντων-μη κτηνοτρόφους, κατά την έννοια του άρθρου 1 της 3724/162303/22.12.2014 κοινής απόφασης των Υπουργών Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Β΄ 3438), εφόσον δεν διαθέτουν εμπορικό κατάστημα λιανικής πώλησης».
Ποια είναι όλα τα νέα είδη που θα υπάρχουν στο εξής στις λαϊκές αγορές
- αυγά σφραγισμένα με το διακριτικό αριθμό του παραγωγού,
- λοιπά αγροτικά προϊόντα, όπως ελιές, καρύδια, κάστανα, όσπρια, ελαιόλαδο συσκευασμένο, οίνος εμφιαλωμένος,
- μέλι τυποποιημένο,
- πουλερικά και κουνέλια που πληρούν τους κανόνες ασφάλειας και υγιεινής των τροφίμων, νωπά αλιευτικά προϊόντα θάλασσας, γλυκών υδάτων, υδατοκαλλιέργειας,
- προϊόν απόσταξης μικρών αποσταγματοποιών (διήμερων). Ειδικά για την πώληση χύμα τσίπουρου το υπουργείο οικονομίας θα προχωρήσει στη δημιουργία Μητρώου Μικρών Αποσταγματοποιών, με στόχο τον αποτελεσματικότερο έλεγχο.
- άνθη, καλλωπιστικά φυτά, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά και κηπευτικό χώμα, το οποίο δεν έχει υποστεί βιομηχανική επεξεργασία, καθώς και πολλαπλασιαστικό υλικό καλλιεργούμενων φυτικών ειδών, όπως φυτάρια κηπευτικών, δενδρύλλια οπωροφόρων και φυτά αμπέλου,
- προϊόντα οικοτεχνίας όπως γαλακτοκομικά, μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού, παραδοσιακά ζυμαρικά, βότανα, αρτύματα,
- αλλαντικά από παραγωγούς κτηνοτρόφους, εφόσον έχουν παραχθεί σε εγκεκριμένες μονάδες, τηρουμένων των όρων υγιεινής και ασφάλειας,
- γαλακτοκομικά προϊόντα.
Οι αδειούχοι παραγωγοί πωλητές υπαίθριου εμπορίου μπορούν κατά τη διάρκεια διάθεσης των καλλιεργούμενων προϊόντων τους να διαθέτουν και άλλα μη επεξεργασμένα πρωτογενή προϊόντα που σχετίζονται με την κύρια παραγωγή τους. Ενδεικτικά αναφέρονται τα αμπελόφυλλα για τους αμπελοκαλλιεργητές, τα άνθη κολοκυθιού για τους αντίστοιχους καλλιεργητές, τα αυτοφυή φυτά που φύονται εντός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων των παραγωγών.
Βιομηχανικά είδη
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται γενικά βιομηχανικά είδη πλην ηλεκτροδοτούμενων ηλεκτρικών ειδών και παιχνιδιών, όπως είδη ένδυσης νεωτερισμών, ψεύτικα κοσμήματα (φο μπιζού), λευκά είδη, ψιλικά, είδη υπόδησης, δερμάτινα είδη (τσάντες, ζώνες, πορτοφόλια), αυτόνομα μη ηλεκτροδοτούμενα ηλεκτρικά είδη, εκκλησιαστικά είδη, είδη ατομικής καθαριότητας ή οικιακής φροντίδας, μέσα συσκευασίας (χάρτινες, πλαστικές σακούλες), είδη υαλοπωλείου, πλαστικά με το μέτρο, είδη χαρτιού, εργαλεία και βιομηχανικά είδη κηπουρικής και ανθοκομίας.
Άδειες
Στο νομοσχέδιο όμως υπάρχουν αρκετές ρυθμίσεις με κοινωνική ευαισθησία και καινοτομικό χαρακτήρα:
- Θεσμοθετούνται οι αγορές καταναλωτών, οι λεγόμενες αγορές χωρίς μεσάζοντες. Τις αγορές αυτές επιτρέπεται να διοργανώνουν ενώσεις καταναλωτών, Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ), καθώς και συλλογικοί φορείς πολιτών-καταναλωτών που δεν είναι κερδοσκοπικοί, αφορούν την ανάπτυξη της καταναλωτικής συνείδησης και προάγουν την αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών.
- Επιτρέπεται σε επαγγελματίες που έχουν πτωχεύσει να ζητήσουν τη χορήγηση αδείας, ισχύος έως ενός έτους, και θέση σε λαϊκή αγορά για την πώληση αδιάθετων ειδών της επιχείρησης που διατηρούσαν. Η άδεια αυτή δεν μπορεί να ανανεωθεί ούτε και να μετατραπεί σε άδεια υπαίθριου εμπορίου.
- Ορίζεται σύστημα μοριοδότησης για την κατανομή και τοποθέτηση των παραγωγών πωλητών στις κενές θέσεις των λαϊκών αγορών. Προτεραιότητα έχουν οι συνεταιρισμοί και σε περίπτωση ισοβαθμίας εξετάζονται κριτήρια όπως ο βαθμός παραβατικότητας, ο αριθμός μελών, η παλαιότητα της άδειας.
- Το 60% των προκηρυσσόμενων αδειών επαγγελματιών πωλητών υπαίθριου εμπορίου διατίθεται σε άτομα με αναπηρία τουλάχιστον 50%, σε πολύτεκνους και στα παιδιά τους, στους τρίτεκνους, σε γονείς ανηλίκων τέκνων με αναπηρία ή προστάτες ατόμων με αναπηρία, σε Ρομά, σε άτομα απεξαρτημένα, σε προστάτες μονογονεϊκών οικογενειών και σε αποφυλακισθέντες μετά την έκτιση μακρόχρονης ποινής. Το υπόλοιπο 40% χορηγείται σε ανέργους. Και σε αυτές τις περιπτώσεις εφαρμόζεται σύστημα μοριοδότησης με βασικό κριτήριο το εισόδημα.
- Θεσπίζεται η λειτουργία Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος, μιας ηλεκτρονικής βάσης όπου θα καταγραφούν όλοι οι αδειούχοι πωλητές, είτε είναι παραγωγοί είτε επαγγελματίες, τα είδη και οι ποσότητες που διακινούν και τα πρόστιμα που ενδεχομένως τους επιβάλουν.
Το ΟΠΣ θα έχει μητρώο αδειών, μητρώο ελέγχων-προστίμων και λαϊκών αγορών. Για πρώτη φορά θα υπάρχει επίσημη εικόνα για το υπαίθριο εμπόριο και όσους δραστηριοποιούνται σε αυτό.
- Αδειες παραγωγών πωλητών. Τροποποιήσεις έρχονται στο καθεστώς της αδειοδότησης των παραγωγών αγροτικών προϊόντων στις λαϊκές αγορές και στο λοιπό υπαίθριο εμπόριο. Οι παραγωγοί θα αδειοδοτούνται από τους δήμους κατοικίας τους αποσαφηνίζοντας το προηγούμενο θολό τοπίο της αδειοδοτούσας αρχής.
Παραμένει σε ισχύ η διάταξη πως στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη η έκδοση και ανανέωση αδειών θα γίνεται από τις Περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας, αντίστοιχα.
Επιπλέον, άδεια παραγωγού θα μπορούν να παίρνουν, εκτός από τους επαγγελματίες αγρότες, αγροτικοί και γυναικείοι συνεταιρισμοί, ομάδες και οργανώσεις παραγωγών.
Για πρώτη φορά άδειες παραγωγού θα έχουν το δικαίωμα να αποκτήσουν και φυσικά πρόσωπα που παράγουν είδη λαϊκής τέχνης, κοσμήματα, καλλιτεχνήματα και λοιπά έργα πρωτότυπης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Για αυτούς δεν θα επιτρέπεται η δραστηριοποίηση στις λαϊκές αγορές.
- Καταργείται η αυτοπρόσωπη προσέλευση στις λαϊκές αγορές, εφόσον ο παραγωγός αναπληρώνεται από τη σύζυγο ή τα τέκνα.
- Οι έλεγχοι για τις άδειες παραγωγών αγροτικών προϊόντων θα γίνονται εκ των υστέρων και δειγματοληπτικά. Αφού ο αγρότης θα υποβάλλει τα δικαιολογητικά του, θα παίρνει την άδεια, και στη συνέχεια θα γίνονται αυτοψίες (στις δηλωθείσες γεωργικές εκμεταλλεύσεις τους) για να διαπιστωθεί αν όντως υπάρχει η παραγωγή των προϊόντων που δηλώνονται.
- Διακριτή σήμανση. Πράσινα ταμπελάκια στους πάγκους τους, με τα ονοματεπώνυμά τους θα φέρουν οι παραγωγοί και μπλε οι επαγγελματίες πωλητές.
- Κανόνες λειτουργίας επιδιώκεται να μπουν και στις λεγόμενες εμποροπανηγύρεις, κυριακάτικες, χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές αγορές. Οι δήμοι είναι αρμόδιοι ώστε να θεσπίσουν κανόνες λειτουργίας και αδειοδότησης ενώ τίθενται σαφή χρονικά όρια λειτουργίας αυτών των αγορών.
- Επανακαθορίζονται ο τρόπος υπολογισμού και λοιπά θέματα σχετικά με το ημερήσιο ανταποδοτικό τέλος, που υποχρεούνται να καταβάλλουν οι προσερχόμενοι στις λαϊκές αγορές. Το ύψος του ημερήσιου τέλους καθορίζεται ανά τρέχον μέτρο εκθετηρίου ανά ημέρα, είναι κοινό για παραγωγούς και επαγγελματίες πωλητές και καταβάλλεται μηνιαίως είτε σε ειδικά ορισμένο τραπεζικό λογαριασμό, είτε στο ταμείο του φορέα λειτουργίας.
Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομίας, για το υπαίθριο εμπόριο επιχειρείται να μπει τάξη στο πλαίσιο λειτουργίας αυτού του τύπου εμπορίου που στα χρόνια της κρίσης αποτελεί για αρκετούς μία επαγγελματική διέξοδο.
Το σχέδιο νόμου επιχειρεί να εξαλείψει όλα τα "γκρι" σημεία που ισχύουν σήμερα και εμποδίζουν ολόκληρες κοινωνικές ομάδες να δραστηριοποιηθούν ενώ επέρχονται αλλαγές ως προς τον τρόπο χορήγησης των αδειών, καθώς θα εφαρμόζεται σύστημα μοριοδότησης, δίνεται η δυνατότητα σε αγροτικούς συνεταιρισμούς να πωλούν προϊόντα, έχοντας μέχρι 10 άδειες, και θα μπορούν και οι επαγγελματίες αγρότες να δραστηριοποιούνται σε πάσης φύσεως αγορές.
Σκοπός των νέων ρυθμίσεων είναι να καθοριστούν κανόνες όχι μόνο στον χώρο των λαϊκών αγορών, του στάσιμου και πλανόδιου εμπορίου, αλλά και στις εμποροπανηγύρεις, τις κυριακάτικες, χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές αγορές ακόμη και στις κινητές καντίνες.
Όπως αναφέρεται στο σχέδιο νόμου «κατ’ εξαίρεση επιτρέπεται η πώληση γαλακτοκομικών προϊόντων αποκλειστικά σε λαϊκές αγορές και από ιδιοκτήτες «μικρών επιχειρήσεων» παραγωγής τυροκομικών προϊόντων-μη κτηνοτρόφους, κατά την έννοια του άρθρου 1 της 3724/162303/22.12.2014 κοινής απόφασης των Υπουργών Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (Β΄ 3438), εφόσον δεν διαθέτουν εμπορικό κατάστημα λιανικής πώλησης».
Ποια είναι όλα τα νέα είδη που θα υπάρχουν στο εξής στις λαϊκές αγορές
- αυγά σφραγισμένα με το διακριτικό αριθμό του παραγωγού,
- λοιπά αγροτικά προϊόντα, όπως ελιές, καρύδια, κάστανα, όσπρια, ελαιόλαδο συσκευασμένο, οίνος εμφιαλωμένος,
- μέλι τυποποιημένο,
- πουλερικά και κουνέλια που πληρούν τους κανόνες ασφάλειας και υγιεινής των τροφίμων, νωπά αλιευτικά προϊόντα θάλασσας, γλυκών υδάτων, υδατοκαλλιέργειας,
- προϊόν απόσταξης μικρών αποσταγματοποιών (διήμερων). Ειδικά για την πώληση χύμα τσίπουρου το υπουργείο οικονομίας θα προχωρήσει στη δημιουργία Μητρώου Μικρών Αποσταγματοποιών, με στόχο τον αποτελεσματικότερο έλεγχο.
- άνθη, καλλωπιστικά φυτά, αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά και κηπευτικό χώμα, το οποίο δεν έχει υποστεί βιομηχανική επεξεργασία, καθώς και πολλαπλασιαστικό υλικό καλλιεργούμενων φυτικών ειδών, όπως φυτάρια κηπευτικών, δενδρύλλια οπωροφόρων και φυτά αμπέλου,
- προϊόντα οικοτεχνίας όπως γαλακτοκομικά, μαρμελάδες, γλυκά του κουταλιού, παραδοσιακά ζυμαρικά, βότανα, αρτύματα,
- αλλαντικά από παραγωγούς κτηνοτρόφους, εφόσον έχουν παραχθεί σε εγκεκριμένες μονάδες, τηρουμένων των όρων υγιεινής και ασφάλειας,
- γαλακτοκομικά προϊόντα.
Οι αδειούχοι παραγωγοί πωλητές υπαίθριου εμπορίου μπορούν κατά τη διάρκεια διάθεσης των καλλιεργούμενων προϊόντων τους να διαθέτουν και άλλα μη επεξεργασμένα πρωτογενή προϊόντα που σχετίζονται με την κύρια παραγωγή τους. Ενδεικτικά αναφέρονται τα αμπελόφυλλα για τους αμπελοκαλλιεργητές, τα άνθη κολοκυθιού για τους αντίστοιχους καλλιεργητές, τα αυτοφυή φυτά που φύονται εντός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων των παραγωγών.
Βιομηχανικά είδη
Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται γενικά βιομηχανικά είδη πλην ηλεκτροδοτούμενων ηλεκτρικών ειδών και παιχνιδιών, όπως είδη ένδυσης νεωτερισμών, ψεύτικα κοσμήματα (φο μπιζού), λευκά είδη, ψιλικά, είδη υπόδησης, δερμάτινα είδη (τσάντες, ζώνες, πορτοφόλια), αυτόνομα μη ηλεκτροδοτούμενα ηλεκτρικά είδη, εκκλησιαστικά είδη, είδη ατομικής καθαριότητας ή οικιακής φροντίδας, μέσα συσκευασίας (χάρτινες, πλαστικές σακούλες), είδη υαλοπωλείου, πλαστικά με το μέτρο, είδη χαρτιού, εργαλεία και βιομηχανικά είδη κηπουρικής και ανθοκομίας.
Άδειες
Στο νομοσχέδιο όμως υπάρχουν αρκετές ρυθμίσεις με κοινωνική ευαισθησία και καινοτομικό χαρακτήρα:
- Θεσμοθετούνται οι αγορές καταναλωτών, οι λεγόμενες αγορές χωρίς μεσάζοντες. Τις αγορές αυτές επιτρέπεται να διοργανώνουν ενώσεις καταναλωτών, Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝΣΕΠ), καθώς και συλλογικοί φορείς πολιτών-καταναλωτών που δεν είναι κερδοσκοπικοί, αφορούν την ανάπτυξη της καταναλωτικής συνείδησης και προάγουν την αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών.
- Επιτρέπεται σε επαγγελματίες που έχουν πτωχεύσει να ζητήσουν τη χορήγηση αδείας, ισχύος έως ενός έτους, και θέση σε λαϊκή αγορά για την πώληση αδιάθετων ειδών της επιχείρησης που διατηρούσαν. Η άδεια αυτή δεν μπορεί να ανανεωθεί ούτε και να μετατραπεί σε άδεια υπαίθριου εμπορίου.
- Ορίζεται σύστημα μοριοδότησης για την κατανομή και τοποθέτηση των παραγωγών πωλητών στις κενές θέσεις των λαϊκών αγορών. Προτεραιότητα έχουν οι συνεταιρισμοί και σε περίπτωση ισοβαθμίας εξετάζονται κριτήρια όπως ο βαθμός παραβατικότητας, ο αριθμός μελών, η παλαιότητα της άδειας.
- Το 60% των προκηρυσσόμενων αδειών επαγγελματιών πωλητών υπαίθριου εμπορίου διατίθεται σε άτομα με αναπηρία τουλάχιστον 50%, σε πολύτεκνους και στα παιδιά τους, στους τρίτεκνους, σε γονείς ανηλίκων τέκνων με αναπηρία ή προστάτες ατόμων με αναπηρία, σε Ρομά, σε άτομα απεξαρτημένα, σε προστάτες μονογονεϊκών οικογενειών και σε αποφυλακισθέντες μετά την έκτιση μακρόχρονης ποινής. Το υπόλοιπο 40% χορηγείται σε ανέργους. Και σε αυτές τις περιπτώσεις εφαρμόζεται σύστημα μοριοδότησης με βασικό κριτήριο το εισόδημα.
- Θεσπίζεται η λειτουργία Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος, μιας ηλεκτρονικής βάσης όπου θα καταγραφούν όλοι οι αδειούχοι πωλητές, είτε είναι παραγωγοί είτε επαγγελματίες, τα είδη και οι ποσότητες που διακινούν και τα πρόστιμα που ενδεχομένως τους επιβάλουν.
Το ΟΠΣ θα έχει μητρώο αδειών, μητρώο ελέγχων-προστίμων και λαϊκών αγορών. Για πρώτη φορά θα υπάρχει επίσημη εικόνα για το υπαίθριο εμπόριο και όσους δραστηριοποιούνται σε αυτό.
- Αδειες παραγωγών πωλητών. Τροποποιήσεις έρχονται στο καθεστώς της αδειοδότησης των παραγωγών αγροτικών προϊόντων στις λαϊκές αγορές και στο λοιπό υπαίθριο εμπόριο. Οι παραγωγοί θα αδειοδοτούνται από τους δήμους κατοικίας τους αποσαφηνίζοντας το προηγούμενο θολό τοπίο της αδειοδοτούσας αρχής.
Παραμένει σε ισχύ η διάταξη πως στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη η έκδοση και ανανέωση αδειών θα γίνεται από τις Περιφέρειες Αττικής και Κεντρικής Μακεδονίας, αντίστοιχα.
Επιπλέον, άδεια παραγωγού θα μπορούν να παίρνουν, εκτός από τους επαγγελματίες αγρότες, αγροτικοί και γυναικείοι συνεταιρισμοί, ομάδες και οργανώσεις παραγωγών.
Για πρώτη φορά άδειες παραγωγού θα έχουν το δικαίωμα να αποκτήσουν και φυσικά πρόσωπα που παράγουν είδη λαϊκής τέχνης, κοσμήματα, καλλιτεχνήματα και λοιπά έργα πρωτότυπης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Για αυτούς δεν θα επιτρέπεται η δραστηριοποίηση στις λαϊκές αγορές.
- Καταργείται η αυτοπρόσωπη προσέλευση στις λαϊκές αγορές, εφόσον ο παραγωγός αναπληρώνεται από τη σύζυγο ή τα τέκνα.
- Οι έλεγχοι για τις άδειες παραγωγών αγροτικών προϊόντων θα γίνονται εκ των υστέρων και δειγματοληπτικά. Αφού ο αγρότης θα υποβάλλει τα δικαιολογητικά του, θα παίρνει την άδεια, και στη συνέχεια θα γίνονται αυτοψίες (στις δηλωθείσες γεωργικές εκμεταλλεύσεις τους) για να διαπιστωθεί αν όντως υπάρχει η παραγωγή των προϊόντων που δηλώνονται.
- Διακριτή σήμανση. Πράσινα ταμπελάκια στους πάγκους τους, με τα ονοματεπώνυμά τους θα φέρουν οι παραγωγοί και μπλε οι επαγγελματίες πωλητές.
- Κανόνες λειτουργίας επιδιώκεται να μπουν και στις λεγόμενες εμποροπανηγύρεις, κυριακάτικες, χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές αγορές. Οι δήμοι είναι αρμόδιοι ώστε να θεσπίσουν κανόνες λειτουργίας και αδειοδότησης ενώ τίθενται σαφή χρονικά όρια λειτουργίας αυτών των αγορών.
- Επανακαθορίζονται ο τρόπος υπολογισμού και λοιπά θέματα σχετικά με το ημερήσιο ανταποδοτικό τέλος, που υποχρεούνται να καταβάλλουν οι προσερχόμενοι στις λαϊκές αγορές. Το ύψος του ημερήσιου τέλους καθορίζεται ανά τρέχον μέτρο εκθετηρίου ανά ημέρα, είναι κοινό για παραγωγούς και επαγγελματίες πωλητές και καταβάλλεται μηνιαίως είτε σε ειδικά ορισμένο τραπεζικό λογαριασμό, είτε στο ταμείο του φορέα λειτουργίας.
Το σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομίας, για το υπαίθριο εμπόριο επιχειρείται να μπει τάξη στο πλαίσιο λειτουργίας αυτού του τύπου εμπορίου που στα χρόνια της κρίσης αποτελεί για αρκετούς μία επαγγελματική διέξοδο.
Το σχέδιο νόμου επιχειρεί να εξαλείψει όλα τα "γκρι" σημεία που ισχύουν σήμερα και εμποδίζουν ολόκληρες κοινωνικές ομάδες να δραστηριοποιηθούν ενώ επέρχονται αλλαγές ως προς τον τρόπο χορήγησης των αδειών, καθώς θα εφαρμόζεται σύστημα μοριοδότησης, δίνεται η δυνατότητα σε αγροτικούς συνεταιρισμούς να πωλούν προϊόντα, έχοντας μέχρι 10 άδειες, και θα μπορούν και οι επαγγελματίες αγρότες να δραστηριοποιούνται σε πάσης φύσεως αγορές.
Σκοπός των νέων ρυθμίσεων είναι να καθοριστούν κανόνες όχι μόνο στον χώρο των λαϊκών αγορών, του στάσιμου και πλανόδιου εμπορίου, αλλά και στις εμποροπανηγύρεις, τις κυριακάτικες, χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές αγορές ακόμη και στις κινητές καντίνες.
