Το κείμενο που ακολουθεί δεν γράφεται γιά να ελέγξει ή να κακολογήσει ή να κρίνει αρνητικά. Γράφεται γιά όσους θέλουν να διαβάσουν και να ακούσουν. Ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω. Μας αρέσει η παράδοσή μας και την τιμούμε. Όλα όμως έχουν όρια. Τα μπερδέματα δεν μας αρέσουν. Και, κυρίως, τα φοβόμαστε.
Ένας φίλος, παλαιότερα, πήγε, με παρέα, σε ένα χωριό όπου τα Αναστενάρια είναι όχι απλά δρώμενο αλλά βίωμα. Μας διηγούνταν γιά την αγριάδα και την παγωνιά που ένιωσαν, όλη η παρέα, ακούγοντας το πρώτο ντούπ από το νταούλι.
Το κείμενο αυτό μας απασχολεί μέρες τώρα. Το θέμα είναι ότι το ψέμα, λες, ψέμα είναι, και δεν το πιστεύεις, δεν το δέχεσαι, το απορρίπτεις. Το μπέρδεμα όμως;
Είχαμε στο Μοναστήρι δυό τρία κογχύλια από την Νεκρά Θάλασσα. Έβλεπες κογχύλι, κάτασπρο. Αλλά το ένα είχε μία λεπτομέρεια.
Σε μία άκρη, φαινόταν το πραγματικό του κέλυφος. Όλο είχε καλυφθεί από στρώμμα αλατιού και δεν φαινόταν το πραγματικό του κέλυφος. Φαινόταν αυτό που ήταν καλυμμένο, σε όλη του την επιφάνεια. Τώρα, ποιό είναι το αλήθιο και ποιό το ψεύτικο;
Κάτι τέτοιο γίνεται και με την παράδοση. Υπάρχουν βαθειές αλήθειες, αλλά υπάρχει και μεγάλο μπέρδεμα. Και όχι μόνον αυτό. Κατά τόπους, εκκλησιαστικοί παράγοντες «αγκαλλιάζουν» τα διάφορα δρώμενα, άκριτα και χωρίς εξέταση.
Άλλοι πάλι μιλούν γιά τις αρχαιοελληνικές ρίζες ποικίλων Δρώμενων. Και επειδή είναι τόσο παλιά, αθωώνουν τις παγανιστικές τους εκφάνσεις.
Άλλο να χορέψει ένας έγγαμος ιερέας, στην ενορία του. Και άλλο ένας καλογερόπαπας να σέρνει τον χορό, εν ονόματι της, μπερδεμένης, παράδοσης.
Ο παπαΕφραίμ ο Κατουνακιώτης μιλάει γιά έναν καλογερόπαπα που χόρεψε στην Αθήνα. Ήταν πολύ καλός, ενάρετος. Και αντιλόγισε στον δαίμονα ότι από πουθενά δεν έχει να τον πιάσει. Και ο δαίμονας απάντησε: Αν ήξερες πόσα χρόνια περίμενα να σε κάνω να χορέψεις ...
Ένας καλογερόπαπας, σε ομάδα εφήβων, όπου βρέθηκε, γιά να πάρει την πιστοποίηση, γιά τις γνώσεις του στα αγγλικά και στου υπολογιστές, τους μιλούσε «ανοιχτά», δήθεν, γιά το ότι «και οι μοναχοί έχουν πάθη και τα εκφράζουν, άνθρωποι είναι και αυτοί...» και τα έλεγε ανερυθρίαστα...
Ναι, όλα καλά. Να σιωπήσουμε.
Αλλά τί λέν σε σχέση με όλα αυτά οι Άγιοι Πατέρες μας; Στα δικά τους χρόνια, δεν υπήρχαν αυτά; Και βέβαια υπήρχαν. Αλλά, ήξεραν πολύ καλά τα εκκλησιαστικά ήθη και πού φτάνει ο λαϊκός πολιτισμός. Δεν τα μπέρδευαν.
Στο Ιερό Πηδάλιο υπάρχουν οι σχετικοί Ιεροί Κανόνες.
Δεν χαϊδεύουν αυτιά. Δεν καλοπιάνουν τους τρανούς. Υπάρχουν τρανοί στον κόσμο, αλλά υπάρχει και ο τρανύτερος.
Στους ιερούς κανόνες λοιπόν αναφέρονται πολλά, πάρα πολλά, γιά τα παγανιστικά δρώμενα, τις τραγοκεφαλές και τις αρκούδες, τα Βρουμάλια και τα Σατουρνάλια και τα Καρναβάλια.
Ας αντιγράψουμε μερικούς ιερούς κανόνες. Μπορεί όμως κάποιος να πει αυτό που είχε πει και αρκετά παλαιότερα ένας σπουδαίος κατά τα άλλα εκκλησιαστικός ταγός: Αυτό το παλιόχαρτο... δηλαδή έτσι ονόμασε το Ιερό Πηδάλιο...
Κανών ΚΔ΄ (24), της Στ΄ Οικουμενικής Συνόδου: Μή εξέστω τινί τῶν ἐν ἱερατικῷ καταλεγομένων τάγματι ἤ Μοναχῶν, ἐν ἱπποδρομίῳ ἀνιέναι, ἤ θυμελικῶν παιγνιῶν ἀνέχεσθαι. Ἀλλ’ εἰ καί τις Κληρικός κληθείῃ ἐν γάμῳ, ἡνίκα δ’ ἄν τά πρός ἀπάτην εἰσέλθοιεν παίγνια, ἐξαναστήτω, καί παραυτίκα ἀναχωρείτω, οὕτω τῆς τῶν Πατέρων ἡμῶν προσταττούσης διδασκαλίας. Εἰ δέ τις ἐπί τούτῳ ἁλῷ, ἤ παυσάσθω ἤ καθαρείσθω.
Γιά τα «έθιμα» της Πρωτοχρονιάς, δέστε τον 65 κανόνα της Έκτης επίσης Ιεράς Οικουμενικής Συνόδου. Και γιά τα Κάλλαντα, ας δούμε τον 62 Ιερό Κανόνα της ίδιας Ιεράς Έκτης Οικουμενικής Συνόδου: Τάς οὕτω λεγομένας Καλάνδας, .... καθάπαξ ἐκ τῆς τῶν πιστῶν πολιτείας περιαιρεθῆναι βουλόμεθα (=να εξαφανιστούν από την κοινωνία των πιστών, δηλαδή)... Ἀλλά μήτε προσωπεῖα κωμικά ἤ σατυρικά, ἤ τραγικά ὑποδύεσθαι. Μήτε τό τοῦ βδελυκτοῦ Διονύσου ὄνομα ὑποβοᾶν... Τούς οὖν ἀπό τοῦ νῦν τι τῶν προειρημένων ἐπιτελεῖν ἐγχειροῦντας, ἐν γνώσει τούτων καθισταμένους, τούτους, εἰ μέν Κληρικοί εἶεν, καθαιρεῖσθαι προστάττομεν, εἰ δέ λαϊκοί ἀφορίζεσθαι.
Μέσα σε αυτούς τους ιερούς κανόνες, και σε άλλους ανάλογους, όποιος ενδιαφέρεται, θα δει τις απόψεις των Αγίων Πατέρων και γιά τις προσωπίδες, τις μάσκες και τις παραμορφώσεις του ανθρώπινου προσώπου.
Δεν είναι μακριά το ιερό Τριώδιο. Εκεί οι μάσκες και οι προσωπίδες θα έχουν τον πρώτο λόγο.
Το πρόσωπο που μας χάρισε η Παναγία Τριάδα, ο μοναδικός και μόνος Θεός μας, το αλλάζουμε με δαιμονικές προσωπίδες.
Όποιοι θέλουν, ας τα κάνουν όλα αυτά. Αλλά να μην μπερδεύουν τον κόσμο ότι όλα αυτά έχουν καμία σχέση με την Εκκλησία, το Σώμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Δεν απαγορεύει η Εκκλησία κανέναν να τα κάνει. Αλλά όποιος τα κάνει, ας μην πιστεύει ότι επιτελεί και σωτήριο έργο.
Οι Άγιοι πατέρες μάς τα έχουν ξεκαθαρίσει.
Η Οσία Ματρώνα της μόσχας, αόματη και παράλυτη, έλεγε: παλιά, οι δαίμονες κατοικούσαν μακριά από τους ανθρώπους, στα δάση, στα νερά, στους έρημους τόπους. Σήμερα, οι δαίμονες κατοικούν στις πόλεις, ζούνε μέσα στα σπίτια.
Εμείς τί άλλο να πούμε;
Αδελφοί, στώμεν καλώς. Στώμεν μετά φόβου.
Αδελφοί, Πρόσχωμεν.
Ένας φίλος, παλαιότερα, πήγε, με παρέα, σε ένα χωριό όπου τα Αναστενάρια είναι όχι απλά δρώμενο αλλά βίωμα. Μας διηγούνταν γιά την αγριάδα και την παγωνιά που ένιωσαν, όλη η παρέα, ακούγοντας το πρώτο ντούπ από το νταούλι.
Το κείμενο αυτό μας απασχολεί μέρες τώρα. Το θέμα είναι ότι το ψέμα, λες, ψέμα είναι, και δεν το πιστεύεις, δεν το δέχεσαι, το απορρίπτεις. Το μπέρδεμα όμως;
Είχαμε στο Μοναστήρι δυό τρία κογχύλια από την Νεκρά Θάλασσα. Έβλεπες κογχύλι, κάτασπρο. Αλλά το ένα είχε μία λεπτομέρεια.
Σε μία άκρη, φαινόταν το πραγματικό του κέλυφος. Όλο είχε καλυφθεί από στρώμμα αλατιού και δεν φαινόταν το πραγματικό του κέλυφος. Φαινόταν αυτό που ήταν καλυμμένο, σε όλη του την επιφάνεια. Τώρα, ποιό είναι το αλήθιο και ποιό το ψεύτικο;
Κάτι τέτοιο γίνεται και με την παράδοση. Υπάρχουν βαθειές αλήθειες, αλλά υπάρχει και μεγάλο μπέρδεμα. Και όχι μόνον αυτό. Κατά τόπους, εκκλησιαστικοί παράγοντες «αγκαλλιάζουν» τα διάφορα δρώμενα, άκριτα και χωρίς εξέταση.
Άλλοι πάλι μιλούν γιά τις αρχαιοελληνικές ρίζες ποικίλων Δρώμενων. Και επειδή είναι τόσο παλιά, αθωώνουν τις παγανιστικές τους εκφάνσεις.
Άλλο να χορέψει ένας έγγαμος ιερέας, στην ενορία του. Και άλλο ένας καλογερόπαπας να σέρνει τον χορό, εν ονόματι της, μπερδεμένης, παράδοσης.
Ο παπαΕφραίμ ο Κατουνακιώτης μιλάει γιά έναν καλογερόπαπα που χόρεψε στην Αθήνα. Ήταν πολύ καλός, ενάρετος. Και αντιλόγισε στον δαίμονα ότι από πουθενά δεν έχει να τον πιάσει. Και ο δαίμονας απάντησε: Αν ήξερες πόσα χρόνια περίμενα να σε κάνω να χορέψεις ...
Ένας καλογερόπαπας, σε ομάδα εφήβων, όπου βρέθηκε, γιά να πάρει την πιστοποίηση, γιά τις γνώσεις του στα αγγλικά και στου υπολογιστές, τους μιλούσε «ανοιχτά», δήθεν, γιά το ότι «και οι μοναχοί έχουν πάθη και τα εκφράζουν, άνθρωποι είναι και αυτοί...» και τα έλεγε ανερυθρίαστα...
Ναι, όλα καλά. Να σιωπήσουμε.
Αλλά τί λέν σε σχέση με όλα αυτά οι Άγιοι Πατέρες μας; Στα δικά τους χρόνια, δεν υπήρχαν αυτά; Και βέβαια υπήρχαν. Αλλά, ήξεραν πολύ καλά τα εκκλησιαστικά ήθη και πού φτάνει ο λαϊκός πολιτισμός. Δεν τα μπέρδευαν.
Στο Ιερό Πηδάλιο υπάρχουν οι σχετικοί Ιεροί Κανόνες.
Δεν χαϊδεύουν αυτιά. Δεν καλοπιάνουν τους τρανούς. Υπάρχουν τρανοί στον κόσμο, αλλά υπάρχει και ο τρανύτερος.
Στους ιερούς κανόνες λοιπόν αναφέρονται πολλά, πάρα πολλά, γιά τα παγανιστικά δρώμενα, τις τραγοκεφαλές και τις αρκούδες, τα Βρουμάλια και τα Σατουρνάλια και τα Καρναβάλια.
Ας αντιγράψουμε μερικούς ιερούς κανόνες. Μπορεί όμως κάποιος να πει αυτό που είχε πει και αρκετά παλαιότερα ένας σπουδαίος κατά τα άλλα εκκλησιαστικός ταγός: Αυτό το παλιόχαρτο... δηλαδή έτσι ονόμασε το Ιερό Πηδάλιο...
Κανών ΚΔ΄ (24), της Στ΄ Οικουμενικής Συνόδου: Μή εξέστω τινί τῶν ἐν ἱερατικῷ καταλεγομένων τάγματι ἤ Μοναχῶν, ἐν ἱπποδρομίῳ ἀνιέναι, ἤ θυμελικῶν παιγνιῶν ἀνέχεσθαι. Ἀλλ’ εἰ καί τις Κληρικός κληθείῃ ἐν γάμῳ, ἡνίκα δ’ ἄν τά πρός ἀπάτην εἰσέλθοιεν παίγνια, ἐξαναστήτω, καί παραυτίκα ἀναχωρείτω, οὕτω τῆς τῶν Πατέρων ἡμῶν προσταττούσης διδασκαλίας. Εἰ δέ τις ἐπί τούτῳ ἁλῷ, ἤ παυσάσθω ἤ καθαρείσθω.
Γιά τα «έθιμα» της Πρωτοχρονιάς, δέστε τον 65 κανόνα της Έκτης επίσης Ιεράς Οικουμενικής Συνόδου. Και γιά τα Κάλλαντα, ας δούμε τον 62 Ιερό Κανόνα της ίδιας Ιεράς Έκτης Οικουμενικής Συνόδου: Τάς οὕτω λεγομένας Καλάνδας, .... καθάπαξ ἐκ τῆς τῶν πιστῶν πολιτείας περιαιρεθῆναι βουλόμεθα (=να εξαφανιστούν από την κοινωνία των πιστών, δηλαδή)... Ἀλλά μήτε προσωπεῖα κωμικά ἤ σατυρικά, ἤ τραγικά ὑποδύεσθαι. Μήτε τό τοῦ βδελυκτοῦ Διονύσου ὄνομα ὑποβοᾶν... Τούς οὖν ἀπό τοῦ νῦν τι τῶν προειρημένων ἐπιτελεῖν ἐγχειροῦντας, ἐν γνώσει τούτων καθισταμένους, τούτους, εἰ μέν Κληρικοί εἶεν, καθαιρεῖσθαι προστάττομεν, εἰ δέ λαϊκοί ἀφορίζεσθαι.
Μέσα σε αυτούς τους ιερούς κανόνες, και σε άλλους ανάλογους, όποιος ενδιαφέρεται, θα δει τις απόψεις των Αγίων Πατέρων και γιά τις προσωπίδες, τις μάσκες και τις παραμορφώσεις του ανθρώπινου προσώπου.
Δεν είναι μακριά το ιερό Τριώδιο. Εκεί οι μάσκες και οι προσωπίδες θα έχουν τον πρώτο λόγο.
Το πρόσωπο που μας χάρισε η Παναγία Τριάδα, ο μοναδικός και μόνος Θεός μας, το αλλάζουμε με δαιμονικές προσωπίδες.
Όποιοι θέλουν, ας τα κάνουν όλα αυτά. Αλλά να μην μπερδεύουν τον κόσμο ότι όλα αυτά έχουν καμία σχέση με την Εκκλησία, το Σώμα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Δεν απαγορεύει η Εκκλησία κανέναν να τα κάνει. Αλλά όποιος τα κάνει, ας μην πιστεύει ότι επιτελεί και σωτήριο έργο.
Οι Άγιοι πατέρες μάς τα έχουν ξεκαθαρίσει.
Η Οσία Ματρώνα της μόσχας, αόματη και παράλυτη, έλεγε: παλιά, οι δαίμονες κατοικούσαν μακριά από τους ανθρώπους, στα δάση, στα νερά, στους έρημους τόπους. Σήμερα, οι δαίμονες κατοικούν στις πόλεις, ζούνε μέσα στα σπίτια.
Εμείς τί άλλο να πούμε;
Αδελφοί, στώμεν καλώς. Στώμεν μετά φόβου.
Αδελφοί, Πρόσχωμεν.
Πηγή: ROMFEA.GR
