Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (ΦΕΚ Β΄2970/2014), οι Δήμοι οφείλουν εντός εξαμήνου από την έναρξη της θητείας τους να εκπονήσουν το πενταετές Επιχειρησιακό τους Πρόγραμμα. Έστω και με καθυστέρηση, ο Δ. Βέροιας αποκτά το δικό του
πρόγραμμα ανάπτυξης, δεσμευτικό για τα επόμενα 3,5 χρόνια, που μόνο μετά από τεκμηριωμένη αιτιολόγηση μπορεί να αλλάξει στο μεσοδιάστημα.
Στον λίγο χρόνο, που δόθηκε για τη δημόσια διαβούλευση, επισημαίνω τις ελλείψεις της Α΄ φάσης του Ε.Π. (Στρατηγικός Σχεδιασμός), προτείνοντας πρόσθετες ενέργειες ανά άξονα προγραμματισμού, ενώ διατυπώνω και γενικές προτάσεις, χρήσιμες για τη συντακτική ομάδα, τους υπαλλήλους του δήμου και τους Θεσσαλονικείς συμβούλους τους, για την εκπόνηση της επόμενης φάσης.
Στο παρόν γίνεται αναφορά μόνο στα πλέον σημαντικά από τα σημεία του Ε.Π., που αναφέρονται στη χωρική ανάπτυξη και προτείνω, είτε να αλλάξουν, είτε να τροποποιηθούν και να συμπληρωθούν. Το κείμενο ακολουθεί τη διάρθρωση του κειμένου του Επιχειρησιακού Προγράμματος (Α΄φάση), που οργανώνεται σε ‘Άξονες’ και Ένέργειες’ για κάθε άξονα (Βλ. σχετικό Πίνακα του Ε.Π.).
ΑΞΟΝΑΣ 1 – ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
1. Μέτρο 1.2. Προστασία του Φυσικού Περιβάλλοντος
Πέραν των όσων προτείνει το Στρατηγικό Σχέδιο, εδώ προτείνονται:
Νέες Ενέργειες: α) Διερεύνηση της εφικτότητας απόκτησης νέων ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη, β) Διερεύνηση της δυνατότητας αξιοποίησης της ισχύουσας νομοθεσίας για το ‘Ενεργό Οικοδομικό Τετράγωνο’ και γ) Εκπόνηση Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή και Ανθεκτικότητας σε Φυσικές Καταστροφές.
2. Μέτρο 1.3. Ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος στην πόλη της Βέροιας,
Ενέργειες α) ‘Αναβάθμιση κηρυγμένων ιστορικών τόπων (Κυριώτισα, Παναγία Δεξιά, Μπαρμπούτα)’ και β) ‘Ανάπλαση της παραποτάμιας διαδρομής Μπαρμπούτα – Τριπόταμος – Λιανοβρόχι’.
Διορθώσεις Ενεργειών: α) Ολοκληρωμένη αναζωογόνηση και επανακατοίκηση των κηρυγμένων Ιστορικών Τόπων – Ενίσχυση της λειτουργίας του Ιστορικού Εμπορικού Κέντρου – Διατύπωση πολιτικών προστασίας και ενίσχυσης της κατοικίας, του εμπορίου και του τριτογενούς τομέα και β) Προστασία και ήπια αναβάθμιση των σημαντικών αστικο-φυσικών οικοσυστημάτων της πόλης και των οικισμών, με ιδιαίτερη φροντίδα στην περιβαλλοντική, χωρική, πολιτισμική και αισθητική αναβάθμισή τους – Καθορισμός πλεγμάτων παραποτάμιων διαδρομών (Τριπόταμος, Λιανοβρόχι κ. ά., EUROPOLIS, 2011).
3. Μέτρο 1.4. ‘Αναβάθμιση των δημοσίων χώρων στη Βεργίνα’
Αντικατάσταση με την Ενέργεια: Καθορισμός, μετά από ερευνητική τεκμηρίωση, ενός πλέγματος Αρχαιολογικών Διαδρομών με προεκτάσεις προς το υπό ανασκαφή Αρχαιολογικό Πάρκο και το Νέο Μουσείο Αιγών – Αξιοποίηση των υπαρχουσών μελετών (ΥΠΕΧΩΔΕ & EUROPOLIS) στην εκπόνηση Ολοκληρωμένης Μελέτης Αναβάθμισης των Δημοσίων Χώρων με έμφαση στην προσβασιμότητα ευπαθών κοινωνικών ομάδων.
Νέα Ενέργεια: Προκήρυξη Εθνικού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική υπηρεσία, για τη δημιουργία υψηλής μορφολογικής αξίας στεγάστρων εντός του Αρχαιολογικού Χώρου των Αιγών, σε αντικατάσταση των υπαρχουσών μελετών (απευθείας ανάθεση ως ερευνητικό έργο).
4. Μέτρο 1.5. Υποδομές για την προώθηση του τουρισμού και της γεωργίας στην ύπαιθρο
Νέες Ενέργειες: α) Ενεργοποίηση του Δικτύου ‘Στις Ρίζες του Μεγ. Αλεξάνδρου’, β) Αξιοποίηση της πρότασης ΝΟΗΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΟΛΥΓΩΝΟ (Γραφείο EUROPOLIS), σε συνεργασία με δήμους της Κεντρικής Μακεδονίας, γ) Διερεύνηση της δυνατότητας δημιουργίας Πάρκου Πολιτισμού, Αναψυχής και Φυσιολατρείας (Πιέρια – Βέρμιο), δ) Στήριξη όλων των μορφών εναλλακτικού τουρισμού, ε) Διατύπωση πολιτικών στήριξης της Β΄ (παραθεριστικής) Κατοικίας.
5. Μέτρο 1.6. Βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη της Βέροιας και στις τοπικές κοινότητες, Ενέργεια ‘Αναθεώρηση του ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου’.
Αντικατάσταση με τις εξής Ενέργειες: α) Εκπόνηση νέου / νέων Τοπικού Χωρικού Σχεδίου (ΤΧΣ, πρώην ΓΠΣ) για τη Βέροια και τις δημοτικές ενότητες που στερούνται, ανάλογα με τους διαθέσιμους πόρους, β) Ολοκλήρωση Υλοποίησης και Αναβάθμιση ημιτελών μελετών χώρων αναψυχής (π.χ., Σαραντόβρυσες).
Νέες Ενέργειες: γ) Διερεύνηση της αναγκαιότητας εκπόνησης ενός ΣΟΑΠ (Σχεδίου Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης) για την πόλη της Βέροιας, δ) Τεκμηρίωση της αναγκαιότητας και τροποποίηση των αναπλάσεων του Ιστορικού Κέντρου Βέροιας (Πλ. Ωρολογίου, Αστική Ανάπλαση Ιστορικού Κέντρου), ε) Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις γειτονιές της πόλης και τους οικισμούς, σε εφαρμογή της διεθνούς αρχής της ίσης πρόσβασης σε εξυπηρετήσεις και υποδομές, στ) Διερεύνηση της εφικτότητας μεταφοράς των ΚΤΕΛ και της αφετηρίας των Αστικών Λεωφορείων στην προγραμματισμένη από το ΓΠΣ περιοχή εγκατάστασής τους(ΟΣΕ), ζ) Αξιολόγηση της ανολοκλήρωτης κυκλοφοριακής μελέτης Βέροιας – εναλλακτικά σενάρια αντιμετώπισης του οξυμένου κυκλοφοριακού προβλήματος, η) Διερεύνηση και προγραμματισμός νέων οργανωμένων χώρων στάθμευσης περιμετρικά του Ιστορικού Κέντρου, θ) Ολοκλήρωση της γέφυρας Κούσιου και εξοπλισμός της με ποδηλατόδρομο και πεζόδρομο, ι) Διερεύνηση της αναγκαιότητας και εφικτότητας δημιουργίας πρόσθετων γεφυρών στο εντός σχεδίου τμήμα του Τριποτάμου, κ) Προσδιορισμός πλεγμάτων εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης στην πόλη (πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι) σε συσχέτιση με την τροποποίηση των αστικών αναπλάσεων στο Ι.Κ. και λ) Διαμορφώσεις κόμβων – πυλών εισόδου σε επιλεγμένα σημεία της πόλης και των οικισμών.
6. Μέτρο 1.8., Αναβάθμιση Πολιτιστικών Υποδομών, Ενέργεια ‘Μεταστέγαση του Εθνικού Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης» στο υπό παραχώρηση στον Δήμο πρώην Δικαστικό Μέγαρο (κτίριο Ρακτιβάν)’.
Αντικατάσταση με την Ενέργεια: ‘Δημιουργία Κέντρου Τουριστικής Πληροφόρησης και Προβολής της πόλης (info-KIOSK), Διαδραστικής Πινακοθήκης (info-GALLERY) και Χώρων Περιοδικών Εκθέσεων στο πρώην Δικαστικό Μέγαρο (κτήριο Ρακτιβάν) (Η χωροθέτηση του Εθνικού Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης», στο εν λόγω κτήριο δεν τεκμαίρεται από την ανάλυση).
ΑΞΟΝΑΣ 1, Προτεινόμενα Νέα Μέτρα:
7. Μέτρο 1.9. (Νέο), Διερεύνηση, Προστασία και Αναβάθμιση της Τρισδιάστατης, Πολιτισμικής και Χωρικής (Αστικής / Αρχιτεκτονικής) Ταυτότητας και τις Δημόσιας Εικόνας της πόλης και των ιστορικών οικισμών της, με έμφαση στη συντακτική οργάνωση του δημόσιου χώρου
Νέες Ενέργειες: α) Συντακτικός προσδιορισμός της χωρικής ταυτότητας του πλέγματος των δημοσίων χώρων της πόλης και των οικισμών με ιστορικό / πολιτισμικό απόθεμα, β) διατύπωση προδιαγραφών διαμόρφωσης όψεων κτηρίων εντός του Ι.Κ., γ) σχέδιο νυχτερινής φωταγώγησης δημοτικών / δημοσίων κτηρίων, δ) διατύπωση ολοκληρωμένων σχεδίων ανάδειξης των αρχαιολογικών ευρημάτων σε συνεργασία με την Αρχαιολογική υπηρεσία κ. ά. και ε) επαναξιολόγηση της διάχυσης του ιδιωτικού στον δημόσιο χώρο – απελευθέρωσή του από ασύμβατες χρήσεις (EUROPOLIS, 2011).
8. Μέτρο 1.10. (Νέο), Διερεύνηση της εφικτότητας Δημιουργίας Νέων Πολιτιστικών Υποδομών
Νέες Ενέργειες: α) Μουσείο Υδροκίνησης (Βέροια), β) Μουσείο Λαογραφίας και Φυσικής Ιστορίας (Κουμαριά, περιοχή NATURA 2000), γ) Πολυδύναμο Εκθεσιακό Κέντρο (εντός ΖΟΕ Βέροιας).
9. Μέτρο 1.11. (Νέο), Συμβολή στην αντιμετώπιση του οξυμένου προβλήματος στην οικοδομή και τις συναφείς δραστηριότητες
Νέα Ενέργεια: Καταγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης (κενά κτήρια, κύκλος εργασιών, πολιτικές ανάπτυξης), σε συνδυασμό με το φαινόμενο της αστικοποίησης και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τα τελευταία χρόνια- Διατύπωση εναλλακτικών σεναρίων και πολιτικών αντιστροφής της ύφεσης, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, τα αρμόδια υπουργεία, επιμελητήρια κ. ά.
10. Μέτρο 1.12. (Νέο), Αντιμετώπιση Ειδικών Ζητημάτων
Νέες Ενέργειες: Ανάπτυξη πολιτικών α) παραχώρησης στρατοπέδων για κοινωφελείς χρήσεις και β) δημιουργίας Νέων Κοιμητηρίων Βέροιας και αναβάθμισης υπαρχόντων στους οικισμούς.
ΑΞΟΝΑΣ 2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΥΓΕΙΑ – ΠΑΙΔΕΙΑ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
11. Μέτρο 2.6. (Νέο), Ενίσχυση της συμμετοχής στα εθνικά και διεθνή δίκτυα – Πρωτοβουλίες για τη δημιουργία νέων δικτύων
Νέες Ενέργειες: α) Ενίσχυση της συμμετοχής στα υπάρχοντα δίκτυα (ELISAN, Δίκτυο Βαλκανικών Πόλεων με Ιστορικά Κέντρα, Εθνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων - Προαγωγής Υγείας, Ελληνικό Δίκτυο Πόλεων με Ποτάμια κ. ά.) και β) Πρωτοβουλία για τη δημιουργία νέων δικτύων, ιδιαίτερα στον χώρο του πολιτισμού.
12. Μέτρο 2.7. (Νέο), Ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης του Αρχείου καθηγητή κ. Ν. Μουτσόπουλου - Διασφάλιση από κινδύνους - Επισκεψιμότητα
Νέες Ενέργειες: α) Ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης του συνόλου των αρχιτεκτονικών και άλλων σχεδίων (από τα 80.000 σχέδια σε 15 χρόνια ψηφιοποιήθηκε μόνο το 19%) – Λειτουργία της ιστοσελίδας (σήμερα έχει μόνο κάποιες φωτογραφίες χωρίς υπότιτλους), β) Διασφάλιση των πρωτότυπων σχεδίων από πιθανούς κινδύνους, γ) Τεκμηρίωση του συνόλου του φωτογραφικού και άλλου οπτικού υλικού, που δεν έχει ταυτοποιηθεί στο σύνολό του (5.000 φωτογραφίες / slides), δ) Ψηφιοποίηση, τεκμηρίωση και διασφάλιση των λοιπών στοιχείων της συλλογής (βιβλία, slides κ. ά.) και ε) Επισκεψιμότητα του Αρχείου στην υλική και την ψηφιακή εκδοχή του.
13. Μέτρο 2.9 (Νέο), Ολοκλήρωση και αναβάθμιση ημιτελών ή αδιαμόρφωτων Αθλητικών εγκαταστάσεων
Νέες Ενέργειες: α) Ολοκλήρωση Κολυμβητηρίου ΔΑΚ ‘Δ. Βικέλας’, β) Διαμόρφωση Πίστας motto cross Τριποτάμου κ. ά.
ΑΞΟΝΑΣ 3. ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
14. Μέτρο 3.4. Προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, Ενέργεια ‘Αναθεώρηση ζωνών οικιστικού ελέγχου για προώθηση της επιχειρηματικότητας’.
Αντικατάσταση με τις Ενέργειες: α) Επικαιροποίηση - Αναθεώρηση της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) της πόλης Βέροιας, ανεξάρτητα από το ισχύον ΓΠΣ – Αξιοποίηση υπάρχουσας έρευνας – μελέτης με τίτλο ‘Αναγκαιότητα Τροποποίησης της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου Βέροιας’ (EUROPOLIS, 2003), β) Κατά προτεραιότητα διερεύνηση της εφικτότητας ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου εντός της ΖΟΕ, σε εφαρμογή του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου (Ν. 3982/2011 και πρόσφατες τροποποιήσεις του).
Νέες Ενέργειες: γ) Καταγραφή, Τεκμηρίωση και Διατύπωση Πλαισίου Επανάχρησης και Ανάδειξης των Ιστορικών Βιομηχανικών και Βιοτεχνικών χώρων εντός του αστικού ιστού της πόλης της Βέροιας, προς την κατεύθυνση της προώθησης καινοτόμων τεχνολογιών και τρόπων παροχής υπηρεσιών και β) Διερεύνηση πιθανών σεναρίων αξιοποίησης και επανάχρησης του εγκαταλελειμμένου συγκροτήματος στην Κουλούρα, με μετεγκατάσταση εκεί, μεταξύ άλλων, του Χημείου και του Τελωνείου.
15. Μέτρο 3.6. Ανάδειξη του προϊστορικού οικισμού της Νέας Νικομήδειας, Ενέργεια ‘Δημιουργία και λειτουργία Κέντρου Πληροφόρησης για τον «πρώτο γεωργικό οικισμό της Ευρώπης»’.
Διόρθωση Ενέργειας: Προκήρυξη Εθνικού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική υπηρεσία, για τη δημιουργία ενός Κέντρου Πληροφόρησης για τον «πρώτο γεωργικό οικισμό της Ευρώπης» (ακύρωση της υπάρχουσας μελέτης – εκπονήθηκε με το πρόσχημα της έρευνας).
16. Μέτρο 3.8. (νέο): Διερεύνηση και Αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης του Εμπορίου, του Δευτερογενούς και του Τριτογενούς τομέα.
Νέες Ενέργειες: α) Διερεύνηση και αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης του εμπορίου, του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα (εμπόριο / καταστήματα, γραφεία, βιομηχανία / βιοτεχνία, αποθήκες, εφοδιαστικές αλυσίδες (Logistics) κ. ά.) από το 2010 έως το 2016 σε συνθήκες ακραίας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, β) διατύπωση εναλλακτικών σεναρίων στήριξης της τοπικής οικονομίας, σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία και τους τοπικούς φορείς και γ)διατύπωση ειδικών χωρικών πολιτικών, με στόχο τη δημιουργία ευνοϊκότερου περιβάλλοντος ανάπτυξης.
Γενικές Παρατηρήσεις
Οι παραπάνω προτάσεις χωρικής ανάπτυξης στηρίζονται σε έρευνα πεδίου, αξιοποίηση εγχώριας και διεθνούς βιβλιογραφίας, συζήτηση σε τοπικά συμβούλια, δημόσια διαβούλευση, παρουσιάσεις σε επιστημονικά συνέδρια, καθώς και σε αρθρογραφία στον τοπικό έντυπο τύπο. Η γνώση αυτή, συνδυασμένη με την καθημερινή εμπειρία και επιστημονική / μελετητική πρακτική, προτείνεται να αξιοποιηθεί άμεσα, κατά το πέρασμα στη Β΄ φάση του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Η κρίσιμη κατάσταση, που βιώνουμε όλοι μας εδώ και χρόνια και η επίγνωση του ρόλου, που μπορεί να διαδραματίσει το Ε.Π. στην τοπική ανάπτυξη, είναι οι κυριότεροι λόγοι, που με ώθησαν στη συγγραφή αυτού του άρθρου, που δεν απέχει από μια κραυγή αγωνίας για το μέλλον του τόπου μας.
Για την επόμενη Β΄ φάση προτείνονται, α) οραματικός ορίζοντας προγραμματισμού μεγαλύτερος αυτού της πενταετίας (π.χ., δεκαετία), έστω και εάν τυπικά αναφέρεται μέχρι το 2019, β) ενημέρωση από τον υπερκείμενο χωρικό προγραμματισμό (π.χ., Χωροταξικό σχέδιο Κ. Μακεδονίας υπό ολοκλήρωση, Ειδικά Χωροταξικά σχέδια), γ) περαιτέρω διερεύνηση του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα, σε σύγκριση με τον πρωτογενή, δ) ρητή αναφορά και αξιοποίηση της εγχώριας και διεθνούς βιβλιογραφίας και των οδηγιών της Ε.Ε., καθώς και των ερευνών και μελετών χωρικής ανάπτυξης, που προηγήθηκαν για την Ημαθία και τον Δ. Βέροιας, ε) ρητή αναφορά στην αναγκαιότητα για επιστημονική έρευνα και τεκμηρίωση, που να προηγείται κάθε σημαντικής πτυχής της χωρικής ανάπτυξης και στ) εξάντληση των δυνατοτήτων αξιοποίησης του ντόπιου επιστημονικού δυναμικού και ζ) επίγνωση της «ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ», στην οποία έχει περιέλθει η τοπική οικονομία και κοινωνία από το 2010 και μετά.
Ο πήχης για την τοπική χωρική ανάπτυξη, που έχει θέσει ο Δ. Βέροιας για τα επόμενα χρόνια, μέσα από την Α΄ φάση του Επιχειρησιακού Προγράμματος - που είναι και η καθοριστική για τα επόμενα βήματα-, είναι χαμηλά και πρέπει ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΣ να ανέβει. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε άλλη μια πενταετία, παρακολουθώντας από απόσταση τον διεθνή προβληματισμό και τις ριζικές αλλαγές, που συντελούνται στις πόλεις διεθνώς.
Το παρόν περιληπτικό κείμενο, μαζί με το Αναλυτικό Υπόμνημα, κατατίθεται στον Δήμο Βέροιας, στο Τεχνικό Επιμελητήριο – Νομαρχιακή Επιτροπή Ημαθίας και αναρτάται στο Facebook και στην (υπό κατασκευή) προσωπική μου ιστοσελίδα:
πρόγραμμα ανάπτυξης, δεσμευτικό για τα επόμενα 3,5 χρόνια, που μόνο μετά από τεκμηριωμένη αιτιολόγηση μπορεί να αλλάξει στο μεσοδιάστημα.
Στον λίγο χρόνο, που δόθηκε για τη δημόσια διαβούλευση, επισημαίνω τις ελλείψεις της Α΄ φάσης του Ε.Π. (Στρατηγικός Σχεδιασμός), προτείνοντας πρόσθετες ενέργειες ανά άξονα προγραμματισμού, ενώ διατυπώνω και γενικές προτάσεις, χρήσιμες για τη συντακτική ομάδα, τους υπαλλήλους του δήμου και τους Θεσσαλονικείς συμβούλους τους, για την εκπόνηση της επόμενης φάσης.
Στο παρόν γίνεται αναφορά μόνο στα πλέον σημαντικά από τα σημεία του Ε.Π., που αναφέρονται στη χωρική ανάπτυξη και προτείνω, είτε να αλλάξουν, είτε να τροποποιηθούν και να συμπληρωθούν. Το κείμενο ακολουθεί τη διάρθρωση του κειμένου του Επιχειρησιακού Προγράμματος (Α΄φάση), που οργανώνεται σε ‘Άξονες’ και Ένέργειες’ για κάθε άξονα (Βλ. σχετικό Πίνακα του Ε.Π.).
ΑΞΟΝΑΣ 1 – ΦΥΣΙΚΟ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ
1. Μέτρο 1.2. Προστασία του Φυσικού Περιβάλλοντος
Πέραν των όσων προτείνει το Στρατηγικό Σχέδιο, εδώ προτείνονται:
Νέες Ενέργειες: α) Διερεύνηση της εφικτότητας απόκτησης νέων ελεύθερων χώρων και χώρων πρασίνου για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη, β) Διερεύνηση της δυνατότητας αξιοποίησης της ισχύουσας νομοθεσίας για το ‘Ενεργό Οικοδομικό Τετράγωνο’ και γ) Εκπόνηση Σχεδίου Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή και Ανθεκτικότητας σε Φυσικές Καταστροφές.
2. Μέτρο 1.3. Ανάδειξη του πολιτιστικού αποθέματος στην πόλη της Βέροιας,
Ενέργειες α) ‘Αναβάθμιση κηρυγμένων ιστορικών τόπων (Κυριώτισα, Παναγία Δεξιά, Μπαρμπούτα)’ και β) ‘Ανάπλαση της παραποτάμιας διαδρομής Μπαρμπούτα – Τριπόταμος – Λιανοβρόχι’.
Διορθώσεις Ενεργειών: α) Ολοκληρωμένη αναζωογόνηση και επανακατοίκηση των κηρυγμένων Ιστορικών Τόπων – Ενίσχυση της λειτουργίας του Ιστορικού Εμπορικού Κέντρου – Διατύπωση πολιτικών προστασίας και ενίσχυσης της κατοικίας, του εμπορίου και του τριτογενούς τομέα και β) Προστασία και ήπια αναβάθμιση των σημαντικών αστικο-φυσικών οικοσυστημάτων της πόλης και των οικισμών, με ιδιαίτερη φροντίδα στην περιβαλλοντική, χωρική, πολιτισμική και αισθητική αναβάθμισή τους – Καθορισμός πλεγμάτων παραποτάμιων διαδρομών (Τριπόταμος, Λιανοβρόχι κ. ά., EUROPOLIS, 2011).
3. Μέτρο 1.4. ‘Αναβάθμιση των δημοσίων χώρων στη Βεργίνα’
Αντικατάσταση με την Ενέργεια: Καθορισμός, μετά από ερευνητική τεκμηρίωση, ενός πλέγματος Αρχαιολογικών Διαδρομών με προεκτάσεις προς το υπό ανασκαφή Αρχαιολογικό Πάρκο και το Νέο Μουσείο Αιγών – Αξιοποίηση των υπαρχουσών μελετών (ΥΠΕΧΩΔΕ & EUROPOLIS) στην εκπόνηση Ολοκληρωμένης Μελέτης Αναβάθμισης των Δημοσίων Χώρων με έμφαση στην προσβασιμότητα ευπαθών κοινωνικών ομάδων.
Νέα Ενέργεια: Προκήρυξη Εθνικού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική υπηρεσία, για τη δημιουργία υψηλής μορφολογικής αξίας στεγάστρων εντός του Αρχαιολογικού Χώρου των Αιγών, σε αντικατάσταση των υπαρχουσών μελετών (απευθείας ανάθεση ως ερευνητικό έργο).
4. Μέτρο 1.5. Υποδομές για την προώθηση του τουρισμού και της γεωργίας στην ύπαιθρο
Νέες Ενέργειες: α) Ενεργοποίηση του Δικτύου ‘Στις Ρίζες του Μεγ. Αλεξάνδρου’, β) Αξιοποίηση της πρότασης ΝΟΗΤΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΟΛΥΓΩΝΟ (Γραφείο EUROPOLIS), σε συνεργασία με δήμους της Κεντρικής Μακεδονίας, γ) Διερεύνηση της δυνατότητας δημιουργίας Πάρκου Πολιτισμού, Αναψυχής και Φυσιολατρείας (Πιέρια – Βέρμιο), δ) Στήριξη όλων των μορφών εναλλακτικού τουρισμού, ε) Διατύπωση πολιτικών στήριξης της Β΄ (παραθεριστικής) Κατοικίας.
5. Μέτρο 1.6. Βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη της Βέροιας και στις τοπικές κοινότητες, Ενέργεια ‘Αναθεώρηση του ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ του Δήμου’.
Αντικατάσταση με τις εξής Ενέργειες: α) Εκπόνηση νέου / νέων Τοπικού Χωρικού Σχεδίου (ΤΧΣ, πρώην ΓΠΣ) για τη Βέροια και τις δημοτικές ενότητες που στερούνται, ανάλογα με τους διαθέσιμους πόρους, β) Ολοκλήρωση Υλοποίησης και Αναβάθμιση ημιτελών μελετών χώρων αναψυχής (π.χ., Σαραντόβρυσες).
Νέες Ενέργειες: γ) Διερεύνηση της αναγκαιότητας εκπόνησης ενός ΣΟΑΠ (Σχεδίου Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης) για την πόλη της Βέροιας, δ) Τεκμηρίωση της αναγκαιότητας και τροποποίηση των αναπλάσεων του Ιστορικού Κέντρου Βέροιας (Πλ. Ωρολογίου, Αστική Ανάπλαση Ιστορικού Κέντρου), ε) Αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις γειτονιές της πόλης και τους οικισμούς, σε εφαρμογή της διεθνούς αρχής της ίσης πρόσβασης σε εξυπηρετήσεις και υποδομές, στ) Διερεύνηση της εφικτότητας μεταφοράς των ΚΤΕΛ και της αφετηρίας των Αστικών Λεωφορείων στην προγραμματισμένη από το ΓΠΣ περιοχή εγκατάστασής τους(ΟΣΕ), ζ) Αξιολόγηση της ανολοκλήρωτης κυκλοφοριακής μελέτης Βέροιας – εναλλακτικά σενάρια αντιμετώπισης του οξυμένου κυκλοφοριακού προβλήματος, η) Διερεύνηση και προγραμματισμός νέων οργανωμένων χώρων στάθμευσης περιμετρικά του Ιστορικού Κέντρου, θ) Ολοκλήρωση της γέφυρας Κούσιου και εξοπλισμός της με ποδηλατόδρομο και πεζόδρομο, ι) Διερεύνηση της αναγκαιότητας και εφικτότητας δημιουργίας πρόσθετων γεφυρών στο εντός σχεδίου τμήμα του Τριποτάμου, κ) Προσδιορισμός πλεγμάτων εναλλακτικών τρόπων μετακίνησης στην πόλη (πεζόδρομοι, ποδηλατόδρομοι) σε συσχέτιση με την τροποποίηση των αστικών αναπλάσεων στο Ι.Κ. και λ) Διαμορφώσεις κόμβων – πυλών εισόδου σε επιλεγμένα σημεία της πόλης και των οικισμών.
6. Μέτρο 1.8., Αναβάθμιση Πολιτιστικών Υποδομών, Ενέργεια ‘Μεταστέγαση του Εθνικού Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης» στο υπό παραχώρηση στον Δήμο πρώην Δικαστικό Μέγαρο (κτίριο Ρακτιβάν)’.
Αντικατάσταση με την Ενέργεια: ‘Δημιουργία Κέντρου Τουριστικής Πληροφόρησης και Προβολής της πόλης (info-KIOSK), Διαδραστικής Πινακοθήκης (info-GALLERY) και Χώρων Περιοδικών Εκθέσεων στο πρώην Δικαστικό Μέγαρο (κτήριο Ρακτιβάν) (Η χωροθέτηση του Εθνικού Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης», στο εν λόγω κτήριο δεν τεκμαίρεται από την ανάλυση).
ΑΞΟΝΑΣ 1, Προτεινόμενα Νέα Μέτρα:
7. Μέτρο 1.9. (Νέο), Διερεύνηση, Προστασία και Αναβάθμιση της Τρισδιάστατης, Πολιτισμικής και Χωρικής (Αστικής / Αρχιτεκτονικής) Ταυτότητας και τις Δημόσιας Εικόνας της πόλης και των ιστορικών οικισμών της, με έμφαση στη συντακτική οργάνωση του δημόσιου χώρου
Νέες Ενέργειες: α) Συντακτικός προσδιορισμός της χωρικής ταυτότητας του πλέγματος των δημοσίων χώρων της πόλης και των οικισμών με ιστορικό / πολιτισμικό απόθεμα, β) διατύπωση προδιαγραφών διαμόρφωσης όψεων κτηρίων εντός του Ι.Κ., γ) σχέδιο νυχτερινής φωταγώγησης δημοτικών / δημοσίων κτηρίων, δ) διατύπωση ολοκληρωμένων σχεδίων ανάδειξης των αρχαιολογικών ευρημάτων σε συνεργασία με την Αρχαιολογική υπηρεσία κ. ά. και ε) επαναξιολόγηση της διάχυσης του ιδιωτικού στον δημόσιο χώρο – απελευθέρωσή του από ασύμβατες χρήσεις (EUROPOLIS, 2011).
8. Μέτρο 1.10. (Νέο), Διερεύνηση της εφικτότητας Δημιουργίας Νέων Πολιτιστικών Υποδομών
Νέες Ενέργειες: α) Μουσείο Υδροκίνησης (Βέροια), β) Μουσείο Λαογραφίας και Φυσικής Ιστορίας (Κουμαριά, περιοχή NATURA 2000), γ) Πολυδύναμο Εκθεσιακό Κέντρο (εντός ΖΟΕ Βέροιας).
9. Μέτρο 1.11. (Νέο), Συμβολή στην αντιμετώπιση του οξυμένου προβλήματος στην οικοδομή και τις συναφείς δραστηριότητες
Νέα Ενέργεια: Καταγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης (κενά κτήρια, κύκλος εργασιών, πολιτικές ανάπτυξης), σε συνδυασμό με το φαινόμενο της αστικοποίησης και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τα τελευταία χρόνια- Διατύπωση εναλλακτικών σεναρίων και πολιτικών αντιστροφής της ύφεσης, σε συνεργασία με την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, τα αρμόδια υπουργεία, επιμελητήρια κ. ά.
10. Μέτρο 1.12. (Νέο), Αντιμετώπιση Ειδικών Ζητημάτων
Νέες Ενέργειες: Ανάπτυξη πολιτικών α) παραχώρησης στρατοπέδων για κοινωφελείς χρήσεις και β) δημιουργίας Νέων Κοιμητηρίων Βέροιας και αναβάθμισης υπαρχόντων στους οικισμούς.
ΑΞΟΝΑΣ 2. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ – ΥΓΕΙΑ – ΠΑΙΔΕΙΑ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
11. Μέτρο 2.6. (Νέο), Ενίσχυση της συμμετοχής στα εθνικά και διεθνή δίκτυα – Πρωτοβουλίες για τη δημιουργία νέων δικτύων
Νέες Ενέργειες: α) Ενίσχυση της συμμετοχής στα υπάρχοντα δίκτυα (ELISAN, Δίκτυο Βαλκανικών Πόλεων με Ιστορικά Κέντρα, Εθνικό Διαδημοτικό Δίκτυο Υγιών Πόλεων - Προαγωγής Υγείας, Ελληνικό Δίκτυο Πόλεων με Ποτάμια κ. ά.) και β) Πρωτοβουλία για τη δημιουργία νέων δικτύων, ιδιαίτερα στον χώρο του πολιτισμού.
12. Μέτρο 2.7. (Νέο), Ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης του Αρχείου καθηγητή κ. Ν. Μουτσόπουλου - Διασφάλιση από κινδύνους - Επισκεψιμότητα
Νέες Ενέργειες: α) Ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης του συνόλου των αρχιτεκτονικών και άλλων σχεδίων (από τα 80.000 σχέδια σε 15 χρόνια ψηφιοποιήθηκε μόνο το 19%) – Λειτουργία της ιστοσελίδας (σήμερα έχει μόνο κάποιες φωτογραφίες χωρίς υπότιτλους), β) Διασφάλιση των πρωτότυπων σχεδίων από πιθανούς κινδύνους, γ) Τεκμηρίωση του συνόλου του φωτογραφικού και άλλου οπτικού υλικού, που δεν έχει ταυτοποιηθεί στο σύνολό του (5.000 φωτογραφίες / slides), δ) Ψηφιοποίηση, τεκμηρίωση και διασφάλιση των λοιπών στοιχείων της συλλογής (βιβλία, slides κ. ά.) και ε) Επισκεψιμότητα του Αρχείου στην υλική και την ψηφιακή εκδοχή του.
13. Μέτρο 2.9 (Νέο), Ολοκλήρωση και αναβάθμιση ημιτελών ή αδιαμόρφωτων Αθλητικών εγκαταστάσεων
Νέες Ενέργειες: α) Ολοκλήρωση Κολυμβητηρίου ΔΑΚ ‘Δ. Βικέλας’, β) Διαμόρφωση Πίστας motto cross Τριποτάμου κ. ά.
ΑΞΟΝΑΣ 3. ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
14. Μέτρο 3.4. Προώθηση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας, Ενέργεια ‘Αναθεώρηση ζωνών οικιστικού ελέγχου για προώθηση της επιχειρηματικότητας’.
Αντικατάσταση με τις Ενέργειες: α) Επικαιροποίηση - Αναθεώρηση της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) της πόλης Βέροιας, ανεξάρτητα από το ισχύον ΓΠΣ – Αξιοποίηση υπάρχουσας έρευνας – μελέτης με τίτλο ‘Αναγκαιότητα Τροποποίησης της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου Βέροιας’ (EUROPOLIS, 2003), β) Κατά προτεραιότητα διερεύνηση της εφικτότητας ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου εντός της ΖΟΕ, σε εφαρμογή του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου (Ν. 3982/2011 και πρόσφατες τροποποιήσεις του).
Νέες Ενέργειες: γ) Καταγραφή, Τεκμηρίωση και Διατύπωση Πλαισίου Επανάχρησης και Ανάδειξης των Ιστορικών Βιομηχανικών και Βιοτεχνικών χώρων εντός του αστικού ιστού της πόλης της Βέροιας, προς την κατεύθυνση της προώθησης καινοτόμων τεχνολογιών και τρόπων παροχής υπηρεσιών και β) Διερεύνηση πιθανών σεναρίων αξιοποίησης και επανάχρησης του εγκαταλελειμμένου συγκροτήματος στην Κουλούρα, με μετεγκατάσταση εκεί, μεταξύ άλλων, του Χημείου και του Τελωνείου.
15. Μέτρο 3.6. Ανάδειξη του προϊστορικού οικισμού της Νέας Νικομήδειας, Ενέργεια ‘Δημιουργία και λειτουργία Κέντρου Πληροφόρησης για τον «πρώτο γεωργικό οικισμό της Ευρώπης»’.
Διόρθωση Ενέργειας: Προκήρυξη Εθνικού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, σε συνεργασία με την Αρχαιολογική υπηρεσία, για τη δημιουργία ενός Κέντρου Πληροφόρησης για τον «πρώτο γεωργικό οικισμό της Ευρώπης» (ακύρωση της υπάρχουσας μελέτης – εκπονήθηκε με το πρόσχημα της έρευνας).
16. Μέτρο 3.8. (νέο): Διερεύνηση και Αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης του Εμπορίου, του Δευτερογενούς και του Τριτογενούς τομέα.
Νέες Ενέργειες: α) Διερεύνηση και αποτίμηση της υπάρχουσας κατάστασης του εμπορίου, του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα (εμπόριο / καταστήματα, γραφεία, βιομηχανία / βιοτεχνία, αποθήκες, εφοδιαστικές αλυσίδες (Logistics) κ. ά.) από το 2010 έως το 2016 σε συνθήκες ακραίας οικονομικής και χρηματοπιστωτικής κρίσης, β) διατύπωση εναλλακτικών σεναρίων στήριξης της τοπικής οικονομίας, σε συνεργασία με τα αρμόδια υπουργεία και τους τοπικούς φορείς και γ)διατύπωση ειδικών χωρικών πολιτικών, με στόχο τη δημιουργία ευνοϊκότερου περιβάλλοντος ανάπτυξης.
Γενικές Παρατηρήσεις
Οι παραπάνω προτάσεις χωρικής ανάπτυξης στηρίζονται σε έρευνα πεδίου, αξιοποίηση εγχώριας και διεθνούς βιβλιογραφίας, συζήτηση σε τοπικά συμβούλια, δημόσια διαβούλευση, παρουσιάσεις σε επιστημονικά συνέδρια, καθώς και σε αρθρογραφία στον τοπικό έντυπο τύπο. Η γνώση αυτή, συνδυασμένη με την καθημερινή εμπειρία και επιστημονική / μελετητική πρακτική, προτείνεται να αξιοποιηθεί άμεσα, κατά το πέρασμα στη Β΄ φάση του Επιχειρησιακού Προγράμματος. Η κρίσιμη κατάσταση, που βιώνουμε όλοι μας εδώ και χρόνια και η επίγνωση του ρόλου, που μπορεί να διαδραματίσει το Ε.Π. στην τοπική ανάπτυξη, είναι οι κυριότεροι λόγοι, που με ώθησαν στη συγγραφή αυτού του άρθρου, που δεν απέχει από μια κραυγή αγωνίας για το μέλλον του τόπου μας.
Για την επόμενη Β΄ φάση προτείνονται, α) οραματικός ορίζοντας προγραμματισμού μεγαλύτερος αυτού της πενταετίας (π.χ., δεκαετία), έστω και εάν τυπικά αναφέρεται μέχρι το 2019, β) ενημέρωση από τον υπερκείμενο χωρικό προγραμματισμό (π.χ., Χωροταξικό σχέδιο Κ. Μακεδονίας υπό ολοκλήρωση, Ειδικά Χωροταξικά σχέδια), γ) περαιτέρω διερεύνηση του δευτερογενούς και του τριτογενούς τομέα, σε σύγκριση με τον πρωτογενή, δ) ρητή αναφορά και αξιοποίηση της εγχώριας και διεθνούς βιβλιογραφίας και των οδηγιών της Ε.Ε., καθώς και των ερευνών και μελετών χωρικής ανάπτυξης, που προηγήθηκαν για την Ημαθία και τον Δ. Βέροιας, ε) ρητή αναφορά στην αναγκαιότητα για επιστημονική έρευνα και τεκμηρίωση, που να προηγείται κάθε σημαντικής πτυχής της χωρικής ανάπτυξης και στ) εξάντληση των δυνατοτήτων αξιοποίησης του ντόπιου επιστημονικού δυναμικού και ζ) επίγνωση της «ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ», στην οποία έχει περιέλθει η τοπική οικονομία και κοινωνία από το 2010 και μετά.
Ο πήχης για την τοπική χωρική ανάπτυξη, που έχει θέσει ο Δ. Βέροιας για τα επόμενα χρόνια, μέσα από την Α΄ φάση του Επιχειρησιακού Προγράμματος - που είναι και η καθοριστική για τα επόμενα βήματα-, είναι χαμηλά και πρέπει ΕΠΕΙΓΟΝΤΩΣ να ανέβει. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να χάσουμε άλλη μια πενταετία, παρακολουθώντας από απόσταση τον διεθνή προβληματισμό και τις ριζικές αλλαγές, που συντελούνται στις πόλεις διεθνώς.
Το παρόν περιληπτικό κείμενο, μαζί με το Αναλυτικό Υπόμνημα, κατατίθεται στον Δήμο Βέροιας, στο Τεχνικό Επιμελητήριο – Νομαρχιακή Επιτροπή Ημαθίας και αναρτάται στο Facebook και στην (υπό κατασκευή) προσωπική μου ιστοσελίδα:
https://www.sites.google.com/site/wacnets/epicheiresiakos-schediasmos---corporate-planning
Σημ. 1: Δεν υπάρχουν ακόμη όλα τα στοιχεία για έκφραση τεκμηριωμένης γνώμης, αναφορικά με τον χαρακτηρισμό της πόλης ως ‘αρχαιολογικού χώρου’. Ελπίζω ο δήμος να συνεργασθεί με το αρμόδιο υπουργείο και να ενημερώσει – αυτή τη φορά έγκαιρα και με ακρίβεια - τους πολίτες.
Σημ. 2: Ο διακριτικός τίτλος του Γραφείου Μελετών της γράφουσας έχει αλλάξει από EUROPOLIS σε ARCHI.POLIS.
