«Γενίτσαροι και Μπούλες» - Η αξέχαστη αποκριάτικη Νάουσα! (ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ)

Μία φορά να επισκεφτείτε τη Νάουσα κατά τη διάρκεια της Αποκριάς και θα ανανεώνετε το ραντεβού σας με την μοναδική ηρωική πόλη της χώρας κάθε χρόνο για τον επόμενο. Θα σας μείνει αξέχαστη! Το κέφι, ο ενθουσιασμός και ο αυθορμητισμός κυριαρχούν σε καθημερινή βάση σε όλους τους δρόμους της, με τον παραδοσιακό ζουρνά να πρωταγωνιστεί στα ακούσματα και τις επιλογές του κόσμου και στους αυτοσχέδιους εορτασμούς και γλέντια που στήνονται σχεδόν σε κάθε γειτονιά και στέκι της πόλης.
Από τα πιο χαρακτηριστικά, ωστόσο, έθιμα της Νάουσας οι «Μπούλες», κατά κόσμον «Γενίτσαροι και Μπούλες», με βαθιές ρίζες στο πέρασμα των αιώνων που συνδυάζει την τοπική παράδοση με τους ηρωικούς αγώνες, ενώ αναφορές γίνονται και στην αρχαία Ελλάδα, αναφορικά με τον θεό Διόνυσο. 

Η μεγαλύτερη ακμή του σημειώθηκε στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αι., ενώ μέχρι σήμερα εφαρμόζεται αναλλοίωτο, δημιουργώντας μια συγκινησιακή ατμόσφαιρα που καθορίζει και τον «χαρακτήρα» της Αποκριάς. Πρόκειται, λοιπόν, για μπουλούκια (ομάδες) αντρών ντυμένων με την παραδοσιακή ενδυμασία του Γενίτσαρου, οι οποίοι γυρίζουν στους δρόμους και τις γειτονιές της πόλης χορεύοντας παραδοσιακούς χορούς με τη συνοδεία του ζουρνά και του νταουλιού. 

Το έθιμο διαδραματίζεται την πρώτη Κυριακή της Αποκριάς και τη Δευτέρα, συνεχίζεται την Κυριακή της Αποκριάς (το απόγευμα μετά το βγάλσιμο του «Προσώπου» πραγματοποιείται υπαίθριο γλέντι με παραδοσιακούς μεζέδες και το φημισμένο ναουσαίικο ξινόμαυρο) και την Καθαρά Δευτέρα, για να ολοκληρωθεί την Κυριακή της Ορθοδοξίας. Αξίζει να παρακολουθήσετε από κοντά την διαδικασία ντυσίματος του Γενίτσαρου και να ακολουθήσετε τη διαδρομή του μπουλουκιού. Θα ζήσετε μια μοναδική εμπειρία ζωής που πραγματικά θα σας μείνει αξέχαστη. 

Ο «Γιανίτσαρος», ντυμένος ήδη από το χάραμα, με το άκουσμα των οργάνων αποχαιρετά τους οικείους του που τον βοήθησαν να ντυθεί και βγαίνει στον δρόμο. Με ένα τίναγμα του κορμιού του κάνει τα πολλά νομίσματα του στήθους του να ηχήσουν παντού. Το μπουλούκι που τον περιμένει απαντά στον χαιρετισμό με τις ίδιες κινήσεις. Στην εξώπορτα θα κάνει τρεις φορές τον σταυρό του, θα ζευγαρώσει με κάποιον άλλο και ανά δύο θα συνεχίσουν για τον επόμενο Γιανίτσαρο.

Η Μπούλα έχει ετοιμαστεί ήδη κι αυτή από την οικογένεια του άνδρα που θα την υποδυθεί. Πριν αναχωρήσει, θα φιλήσει το χέρι των δικών της, όπως επίσης και αυτών που ήρθαν να την πάρουν.

Η Μπούλα θα πάρει θέση ανάμεσα σε δύο «προστάτες» Γιανίτσαρους. Αυτοί θα την κρατήσουν από τα χέρια και, σχηματίζοντας μια τριάδα, θα ενταχθούν στη μέση περίπου του μπουλουκιού. Τα ρούχα της φορεσιάς του Γιανίτσαρου και της Μπούλας είναι: Η κοντέλα, ένα είδος φαρδομάνικου πουκάμισου. Η φουστανέλα, που είναι το βασικότερο κομμάτι της φορεσιάς, με 250-400 πιέτες. Το πισλί, ένα βελούδινο γιλέκο. Το μοραΐτικο ζωνάρι, στολισμένο με άσπρες και λιλά ρίγες. Το σελάχι, φτιαγμένο από πολλά στρώματα δέρματος με κέντημα, το οποίο χρησιμοποιούν ως πορτοφόλι ή θήκη για κουμπούρι ή μαχαίρια. Οι μπέτσφες, είδος μάλλινης κάλτσας για τα πόδια με βοδέτες που τις συγκρατούν και, βέβαια, τα τσαρούχια, που κατασκευάζονται από δέρμα και καταλήγουν σε μια πυκνή, μαύρη φούντα. Ο θώρακας είναι στολισμένος με δεκάδες ασημένια νομίσματα, ενώ η πλάτη στολίζεται με το πλουσιότερο κόσμημα της φορεσιάς, το κιουστέκι.

Το σημαντικότερο, όμως, στοιχείο της φορεσιάς του Γιανίτσαρου είναι ο πρόσωπος. Κατασκευάζεται από χονδρό πανί, πάνω στο οποίο μπαίνει γύψος και βάφεται άσπρος, συμβολίζοντας τη νέκρωση της φύσης. Τα μάγουλα, όμως, βάφονται κόκκινα, συμβολίζοντας το ζωντάνεμα που δεν θ’ αργήσει να έρθει. Η εσωτερική πλευρά αλείφεται με γνήσιο κερί, ώστε να κρατά δροσιά σ’ αυτόν που το φορά όλη μέρα. Το τσιγκελωτό μουστάκι στο πρόσωπο γίνεται από αλογότριχα και κατράμι, ενώ η σύνθεση των χρωμάτων έχει ως βάση το αυγό. Τα μάτια και το στόμα δημιουργούνται με μικρές σχισμές. Ο πρόσωπος στερεώνεται στο κεφάλι με το ταράμπουλο, ένα ζωνάρι φτιαγμένο από καθαρό μετάξι.

Η Μπούλα είναι άντρας ντυμένος γυναίκα, με φαρδύ, λουλουδάτο φόρεμα του τύπου της ναουσαίικης γυναικείας φορεσιάς, χωρίς σιδερωμένες πιέτες. Φοράει το λιμπαντί, ένα βελούδινο κεντητό γιλέκο με μανίκια, ολομέταξες τραχηλιές στο στήθος, φλουριά και ζώνη με σκαλιστές πόρπες, τα κολλάνια. Η μάσκα που φοράει στο πρόσωπο είναι κατασκευασμένη με τον ίδιο τρόπο, όπως αυτή του Γιανίτσαρου. Είναι πάλλευκη, έχοντας όμως κατακόκκινα χείλη και έντονα βαμμένα μάγουλα. Το κεφάλι της είναι στολισμένο με λουλούδια, τούλια και κορδέλες, σαν της νύφης.