Ο όρος αναφυλαξία συχνά χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που δε στοιχειοθετείται η εμφάνιση της. Το ευρύ κοινό κυρίως επικεντρώνεται στην παρουσία δερματικών εκδηλώσεων. Εξανθήματα σε όλο το σώμα, λίγο πρήξιμο σε χείλη-βλέφαρα-αυτιά και αμέσως, με ελαφριά την καρδιά, θα πούμε ότι πάθαμε αναφυλαξία. Δεν είναι όμως έτσι...
Η αναφυλαξία είμαι μια σοβαρή, δυνητικά επικίνδυνη για τη ζωή αλλεργική αντίδραση,η οποία χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση. Χαρακτηρίζεται από ταχεία εμφάνιση συμπτωμάτων μετά από την επίδραση του υπεύθυνου παράγοντα (συνήθως τρόφιμο, φάρμακο ή δηλητήριο μέλισσας-σφήκας).
Πρακτικά μέσα στην 1η ώρα από την επίδραση του αίτιου θα ξεκινήσει η εκδήλωση της αναφυλαξίας. Σπάνια να ξεφύγουμε αυτού του χρονικού ορίου. Αντίθετα, φάρμακα και τσίμπημα από μέλισσα-σφήκα δρουν πολύ νωρίτερα της 1ηςώρας. Όπως όμως γρήγορα έρχεται η αντίδραση, τόσο σχετικά γρήγορη είναι η αποδρομή της. Είτε γιατί προηγήθηκε κατάλληλη ιατρική παρέμβαση, είτε γιατί είμασταν πολύ τυχεροί και ο οργανισμός μας αντέδρασε ξεπερνώντας αυτόν τον ιατρικό «κάβο». Σε πολλές περιπτώσεις όμως δε συμβαίνει ούτε το πρώτο, ούτε το δεύτερο και ο θάνατος επέρχεται με παρόμοια ταχύτητα.
Ποια είναι τα συμπτώματα της αναφυλαξίας; Είναι συχνά θορυβώδη γιατί πλήττουν ζωτικά όργανα. Αυτό γιατί μπορεί να εμπλακούν πνεύμονες (π.χ. δύσπνοια), λάρυγγας (π.χ. σιγμός από οίδημα και «κλείσιμο» του λάρυγγα), καρδιαγγειακό (π.χ. καταπληξία-σοκ που εκδηλώνεται με αδυναμία, ωχρότητα). Άλλες φορές οι εκδηλώσεις είναι πιο ύπουλες, όπως αιφνίδια έναρξη φταρνισμάτων, έντονος πόνος στο στομάχι ενώ ο έμετος είναι πιο χαρακτηριστικός. Οι γενικευμένες εκδηλώσεις από το δέρμα είναι πολύ συνηθισμένες αλλά όχι απαραίτητη προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί η αντίδραση αναφυλαξία. Για να αποδοθεί ο όρος αναφυλαξία θα πρέπει να έχουμε συνδυασμό εκδηλώσεων από 2 διαφορετικά όργανα-συστήματα (π.χ. από δέρμα και αναπνευστικό, από δέρμα και γαστρεντερικό κλπ.).
Η μόνη παρέμβαση η οποία μπορεί να γίνει με σκοπό να αντιστρέψει τον «καταρράκτη» έκφρασης της αναφυλαξίας είναι η χορήγηση αδρεναλίνης. Τίποτα λιγότερο! Αλλιώς αφήνουμε τα πράγματα στην τύχη τους! Η θεώρηση ότι «του έκαναν κορτιζόνη και σώθηκε» είναι λαϊκός μύθος. Τα αντισταμινικά και η κορτιζόνη έχουν θέση μόνο στη συνέχεια της αντιμετώπισης της αναφυλαξίας και αφού έχει προηγηθεί η ένεση αδρεναλίνης. Τα άτομα που έχουν στο ιστορικό τους μια αναφυλαξία, θα πρέπει να φέρουν μαζί τους πάντα την αυτοενιέμενη (προγεμισμένη, «αυτόματη») ένεση αδρεναλίνης. Βέβαια δεν αρκεί αυτό. Θα πρέπει να είναι καλά εκπαιδευμένοι στο να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα της αναφυλαξίας αλλά και στο να κάνουν με σωστό τρόπο την ένεση που φέρουν. Δυστυχώς πολλές φορές δε συμβαίνει ούτε το ένα, ούτε το άλλο και αυτό είναι ευθύνη της ιατρικής κοινότητας.
Η πρόληψη αλλά και η αντιμετώπιση της αναφυλαξίας μπορεί να γίνει πιο εύκολη όταν υπάρχει συμπόρευση γιατρών και ασθενών αλλά και σωστός σχεδιασμός των συστημάτων υγείας πάνω σ΄αυτόν τον τομέα.
Η πρόληψη αλλά και η αντιμετώπιση της αναφυλαξίας μπορεί να γίνει πιο εύκολη όταν υπάρχει συμπόρευση γιατρών και ασθενών αλλά και σωστός σχεδιασμός των συστημάτων υγείας πάνω σ΄αυτόν τον τομέα.
Καραντουμάνης Δημήτρης
Αλλεργιολόγος Παίδων -Ενηλίκων
