Πρέπει να πληρώσει 1,6 δισ. ευρώ στο ΔΝΤ μέχρι τις 30 Ιουνίου. Η ελληνική κυβέρνηση, όμως, βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τους πιστωτές της. Για να πληρώσει τις δόσεις πρέπει να της χορηγηθούν τα 7,2 δισ. ευρώ από το δάνειο που δεν της έχει δοθεί εδώ και μήνες. Οι πιστωτές της αρνούνται να τα εκταμιεύσουν προτού συναινέσει ο ΣΥΡΙΖΑ στην πολιτική δημοσιονομικής πειθαρχίας και σε περαιτέρω μεταρρυθμίσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ αρνείται να υιοθετήσει πολιτικές που εναντιώνονται στη λαϊκή εντολή για διακοπή της λιτότητας και αντιστροφή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που έγιναν τα τελευταία τρία χρόνια.
Το ερώτημα είναι τι θα γίνει. Είναι ασφαλώς πολύ δύσκολο να προβλέψουμε. Αν υποθέσουμε, όμως, ότι άμεση προτεραιότητα της Ελλάδας είναι να παραμείνει στην Ευρωζώνη, το πιθανότερο είναι ένας συμβιβασμός πιο κοντά στις θέσεις των δανειστών παρά σε εκείνες της ελληνικής κυβέρνησης. Για το εγγύς μέλλον μοναδική ρεαλιστική πηγή χρηματοδότησης είναι το πρόγραμμα διάσωσης. Φαίνεται πως το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ είναι να εξαναγκάσει τους δανειστές της Ελλάδας να αποδεχθούν το προεκλογικό του πρόγραμμα απειλώντας με τη μετάδοση μιας νέας ελληνικής κρίσης. Η στρατηγική αυτή ήταν από την αρχή εσφαλμένη. Κανείς δεν θέλει να εγκαταλείψει η Ελλάδα το ευρώ, και μια έξοδός της δεν θα είναι ανώδυνη.
Ομως το 2015 δεν είναι 2012, και η Ελλάδα θα πληγεί πολύ περισσότερο από την Ευρωζώνη. Μετά το 2012 η νομισματική ένωση έχει περιφρουρήσει τα άλλα μέλη της από μια νέα ελληνική κρίση. Θα είναι, όμως, μεγαλύτερο το πλήγμα που θα δεχθεί μακροπρόθεσμα η αξιοπιστία του ευρώ αν η Ελλάδα επιστρέψει σε μη βιώσιμες οικονομικές πολιτικές. Εν ολίγοις, η Ελλάδα χρειάζεται την Ευρώπη περισσότερο από όσο χρειάζεται η Ευρώπη την Ελλάδα. Επομένως η Ελλάδα θα συμβιβαστεί περισσότερο.
Η διαπραγματευτική θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι θεμελιωδώς εσφαλμένη, καθώς δίνει έμφαση στην πλευρά της ζήτησης. Υποστηρίζει πως η ελληνική οικονομία είναι σε ύφεση εξαιτίας της μειωμένης ζήτησης και ότι πρέπει να τονωθεί η ζήτηση, με άλλα λόγια να δοθεί τέλος στη λιτότητα. Αναμφίβολα η Ελλάδα αντιμετωπίζει πρόβλημα μειωμένης ζήτησης σε σχέση με την παραγωγική της δυνατότητα, όπως δείχνει η υψηλή ανεργία. Και πράγματι πολλοί εξέχοντες οικονομολόγοι έχουν υποστηρίξει ότι η λιτότητα ιδιαιτέρως στην Ελλάδα και γενικότερα στην Ευρώπη υπήρξε υπερβολική. Ολοι όμως παραδέχονται ότι ο τομέας της προσφοράς στην ελληνική οικονομία παρουσιάζει σοβαρότατα προβλήματα παραγωγικότητας, ανταγωνιστικότητας, ιδιωτικών επενδύσεων και αποτελεσματικότητας των θεσμών. Η νέα κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει κανένα αξιόπιστο σχέδιο για την αντιμετώπισή τους.
Αντιθέτως, έχει δεσμευθεί να ανακαλέσει τις περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει μετά το 2012, επειδή αντιβαίνουν τα συμφέροντα των ψηφοφόρων του. Ετσι η θέση της Ελλάδας φαίνεται ακατάλληλη για την αντιμετώπιση των σημαντικότερων αιτίων της ελληνικής κρίσης και κυρίως των προβλημάτων στην πλευρά της προσφοράς.
Είναι ίσως ειρωνεία της τύχης ότι ο τρόπος που έχει διαπραγματευθεί η Ελλάδα έχει επιτείνει το πρόβλημα ζήτησης στο οποίο δίνει έμφαση. Μη προσαρμόζοντας τις θέσεις της, η ελληνική κυβέρνηση εντείνει το κλίμα αβεβαιότητας, ενώ έχει αποκόψει τη χώρα από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ που τονώνει τη ζήτηση. Το αποτέλεσμα είναι η πιστωτική ασφυξία, η αναβολή των επενδύσεων και οι εκροές κεφαλαίων. Κι ενώ η οικονομία διολισθαίνει σε βαθύτερη ύφεση, το δημοσιονομικό έλλειμμα διευρύνεται εντείνοντας την πίεση για αύξηση φόρων και νέες περικοπές δαπανών. Δεδομένης της υπάρχουσας δημοσιονομικής δυναμικής, η ελληνική κυβέρνηση θα αναγκασθεί τελικά να αυξήσει τους φόρους και να μειώσει τις δαπάνες περισσότερο για την επίτευξη μικρότερου πλεονάσματος. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει οικονομική αβεβαιότητα, πολιτική αβεβαιότητα, έλλειψη ρευστότητας και επιδείνωση της δημοσιονομικής της θέσης.
Οι χώρες της Ευρωζώνης κυβερνώνται όλες από δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις. Οι δημοσκοπήσεις σχεδόν σε όλες δείχνουν ότι μειώνεται η υποστήριξη για περαιτέρω οικονομική στήριξη της Ελλάδας χωρίς όρους. Ισχύει μεν ότι οι Ελληνες ψηφοφόροι ψήφισαν το τέλος της λιτότητας και η επιλογή τους πρέπει να γίνει σεβαστή. Ισχύει εξίσου πως το τέλος της λιτότητας για την Ελλάδα προϋποθέτει χρηματοδότηση από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και είναι δημοκρατικό δικαίωμα των ψηφοφόρων αυτών των χωρών να το αρνηθούν αν η Ελλάδα δεν τηρεί τους όρους. Επανερχόμαστε, έτσι, στις αντιφάσεις των προεκλογικών υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Η καλύτερη συμφωνία κατά τη γνώμη μου θα είναι αυτή που θα προβλέπει μια επανεκκίνηση των μεταρρυθμίσεων και την ελάχιστη δυνατή αύξηση των φόρων, ώστε κάθε πλευρά να μπορεί να εμφανίσει μια επιτυχία. Κανείς δεν πρόκειται να επωφεληθεί παρατείνοντας το σημερινό αδιέξοδο.
Η διαπραγματευτική θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι θεμελιωδώς εσφαλμένη, καθώς δίνει έμφαση στην πλευρά της ζήτησης. Υποστηρίζει πως η ελληνική οικονομία είναι σε ύφεση εξαιτίας της μειωμένης ζήτησης και ότι πρέπει να τονωθεί η ζήτηση, με άλλα λόγια να δοθεί τέλος στη λιτότητα. Αναμφίβολα η Ελλάδα αντιμετωπίζει πρόβλημα μειωμένης ζήτησης σε σχέση με την παραγωγική της δυνατότητα, όπως δείχνει η υψηλή ανεργία. Και πράγματι πολλοί εξέχοντες οικονομολόγοι έχουν υποστηρίξει ότι η λιτότητα ιδιαιτέρως στην Ελλάδα και γενικότερα στην Ευρώπη υπήρξε υπερβολική. Ολοι όμως παραδέχονται ότι ο τομέας της προσφοράς στην ελληνική οικονομία παρουσιάζει σοβαρότατα προβλήματα παραγωγικότητας, ανταγωνιστικότητας, ιδιωτικών επενδύσεων και αποτελεσματικότητας των θεσμών. Η νέα κυβέρνηση δεν έχει παρουσιάσει κανένα αξιόπιστο σχέδιο για την αντιμετώπισή τους.
Αντιθέτως, έχει δεσμευθεί να ανακαλέσει τις περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις που έχουν γίνει μετά το 2012, επειδή αντιβαίνουν τα συμφέροντα των ψηφοφόρων του. Ετσι η θέση της Ελλάδας φαίνεται ακατάλληλη για την αντιμετώπιση των σημαντικότερων αιτίων της ελληνικής κρίσης και κυρίως των προβλημάτων στην πλευρά της προσφοράς.
Είναι ίσως ειρωνεία της τύχης ότι ο τρόπος που έχει διαπραγματευθεί η Ελλάδα έχει επιτείνει το πρόβλημα ζήτησης στο οποίο δίνει έμφαση. Μη προσαρμόζοντας τις θέσεις της, η ελληνική κυβέρνηση εντείνει το κλίμα αβεβαιότητας, ενώ έχει αποκόψει τη χώρα από το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ που τονώνει τη ζήτηση. Το αποτέλεσμα είναι η πιστωτική ασφυξία, η αναβολή των επενδύσεων και οι εκροές κεφαλαίων. Κι ενώ η οικονομία διολισθαίνει σε βαθύτερη ύφεση, το δημοσιονομικό έλλειμμα διευρύνεται εντείνοντας την πίεση για αύξηση φόρων και νέες περικοπές δαπανών. Δεδομένης της υπάρχουσας δημοσιονομικής δυναμικής, η ελληνική κυβέρνηση θα αναγκασθεί τελικά να αυξήσει τους φόρους και να μειώσει τις δαπάνες περισσότερο για την επίτευξη μικρότερου πλεονάσματος. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει οικονομική αβεβαιότητα, πολιτική αβεβαιότητα, έλλειψη ρευστότητας και επιδείνωση της δημοσιονομικής της θέσης.
Οι χώρες της Ευρωζώνης κυβερνώνται όλες από δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις. Οι δημοσκοπήσεις σχεδόν σε όλες δείχνουν ότι μειώνεται η υποστήριξη για περαιτέρω οικονομική στήριξη της Ελλάδας χωρίς όρους. Ισχύει μεν ότι οι Ελληνες ψηφοφόροι ψήφισαν το τέλος της λιτότητας και η επιλογή τους πρέπει να γίνει σεβαστή. Ισχύει εξίσου πως το τέλος της λιτότητας για την Ελλάδα προϋποθέτει χρηματοδότηση από άλλες ευρωπαϊκές χώρες και είναι δημοκρατικό δικαίωμα των ψηφοφόρων αυτών των χωρών να το αρνηθούν αν η Ελλάδα δεν τηρεί τους όρους. Επανερχόμαστε, έτσι, στις αντιφάσεις των προεκλογικών υποσχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ. Η καλύτερη συμφωνία κατά τη γνώμη μου θα είναι αυτή που θα προβλέπει μια επανεκκίνηση των μεταρρυθμίσεων και την ελάχιστη δυνατή αύξηση των φόρων, ώστε κάθε πλευρά να μπορεί να εμφανίσει μια επιτυχία. Κανείς δεν πρόκειται να επωφεληθεί παρατείνοντας το σημερινό αδιέξοδο.
.png)
