Νέα Νικομήδεια: Αναξιοποίητος ο αρχαιότερος νεολιθικός οικισμός της Ευρώπης

ΓΡΑΦΕΙ Η ΠΑΥΛΙΝΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Ένας από τους κυριότερους προβληματισμούς που απασχόλησαν πρώιμα τον άνθρωπο ήταν το παρελθόν του. Μύθοι που σχετίζονται με την προσπάθεια ερμηνείας του, εμφανίζονται στους περισσότερους πολιτισμούς. Από τον άνθρωπο του σπηλαίου που ζούσε δίχως νόμους, με όπλο του τα χέρια του, τις πέτρες και τα ξύλα φτάσαμε στον άνθρωπο που ανακάλυψε τη φωτιά και τη γλώσσα, εξημέρωσε τα ζώα, καλλιέργησε τη γη, ίδρυσε κράτη. Η κοινωνική οργάνωση, λοιπόν, ήταν η σωτηρία των ανθρώπων. Το πιο κοντινό παράδειγμα προϊστορικής κοινωνικής οργάνωσης συναντά κανείς 2 χλμ. βόρεια της Νέας Νικομήδειας. Εκεί βρίσκεται ο αρχαιότερος γεωργικός, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, νεολιθικός οικισμός, ο οποίος χρονολογείται το 6.240 π.Χ. Ανασκαφικά παραμένει ο πιο εκτεταμένος οικισμός της Αρχαιότερης Νεολιθικής Εποχής σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Η πρώτη επαφή των αρχαιολόγων με τον οικιστικό χώρο πραγματοποιήθηκε το 1960, μετά από παρότρυνση του τότε εφόρου Αρχαιοτήτων Μακεδονίας Φωτίου Πέτσα προς τους φοιτητές της αρχαιολογίας των πανεπιστημίων του Κέιμπριτζ και Χάρβαρντ για πρακτική εξάσκηση σε αυτήν την περιοχή. Αρχαιολόγοι, οστεολόγοι, βοτανολόγοι και ανθρωπολόγοι συνεργάστηκαν για να φέρουν στο φως έναν προϊστορικό θησαυρό. Τα αρχιτεκτονικά λείψανα (οικήματα), οι λάκκοι, οι τάφοι, τα πήλινα αγγεία και οι σφραγίδες, τα εργαλεία και τα υφαντικά βάρη, οι πέλεκεις και οι λεπίδες έδωσαν στους αρχαιολόγους απαντήσεις για την οικιστική διάταξη, τις ασχολίες, τη διατροφή και την ιδιαίτερη σημασία της γυναίκας και του παιδιού στις νεολιθικές κοινωνίες. Φανέρωσαν την αξία που είχε το παιδί για τη φυσική και κοινωνική αναπαραγωγή του νοικοκυριού, υποδήλωσαν την κοινωνική οργάνωση και αμφισβήτησαν την άποψη περί μη συνεκτικά δεμένων ή πλήρως αυτόνομων νοικοκυριών. Αποτελούν ένδειξη κοινωνικής συνοχής και αποκαλύπτουν την αλληλεγγύη που είχαν αναπτύξει οι άνθρωποι μεταξύ τους.

Τόσο σημαντική είναι η ανακάλυψη τέτοιων οικιστικών χώρων! Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ότι από τέτοια ευρήματα αντλούμε τόσο σπουδαίες πληροφορίες για ολόκληρη την ανθρωπότητα; Πόσοι από εμάς έχουμε επισκεφθεί αυτόν τον παγκοσμίως γνωστό αρχαιολογικό οικισμό; Αν η απάντηση είναι κανείς, είναι αναμενόμενη και δικαιολογημένη. Ακόμη κι εγώ, κάτοικος της Νέας Νικομήδειας και απόφοιτος της αρχαιολογίας, δεν έχω ποτέ επισκεφθεί τον οικισμό. Γιατί απλά «δεν υπάρχει», δεν τον αναγνωρίζεις, είναι αόρατος χαμένος μέσα στην άγρια βλάστηση! Και αυτό συμβαίνει γιατί δεκαετίες τώρα, τοπικές αρχές, δήμος και αρμόδιος αρχαιολογικός φορέας αδρανούν για την ανάδειξή του, η οποία θα συνέβαλε, ταυτοχρόνως, και στην προβολή του χωριού μας.

Είναι καθήκον μας να ανασύρουμε από την αφάνεια τον αρχαιολογικό μας οικισμό και να τον αξιοποιήσουμε ώστε να γίνει επισκέψιμος χώρος. Ποιος μπορεί να πει ότι ο πύργος του Άιφελ, που τόσο πολύ θαυμάζουν οι άνθρωποι, έχει μεγαλύτερη αξία από έναν νεολιθικό οικισμό και μάλιστα τον αρχαιότερο γεωργικό νεολιθικό οικισμό της Ευρώπης; Αλλά ακόμη κι αν κάποιος το ισχυριστεί, εγώ θα του απαντήσω πως κάνει λάθος. Γιατί παρόν και μέλλον, χωρίς γνώση του παρελθόντος, δεν μπορεί να υπάρξει.

Είναι πολύ σημαντικό ότι βρίσκεται μέσα στο Δήμο μας ο νεολιθικός οικισμός της Νέας Νικομήδειας και νιώθουμε πολύ περήφανοι γι' αυτό. Και είμαστε πρόθυμοι να βοηθήσουμε την ΙΖ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, αρμόδια για την προστασία και ανάδειξή του, με όλες μας τις δυνάμεις και με κάθε μέσο εφικτό, σε κάθε προσπάθεια που θα καταβάλει προς το σκοπό αυτό.